Mavzu №9: Bilish jarayonlari diagnostikasi

5. Xayolning rivojlanishi
Kishining butun ruhiy hayoti shaxsning bilish faoliyati va emotsional irodaviy holatlari bilan uzviy bog‘liq. Xayol idrok, xotira, tafakkur kabi mantiqiy bilish jarayonlari bilan uzviy bog‘liq holda rivojlanadi. Xayolning mahsuli shundaki, 11 orqali avvalgi tajribalar qayta ishlanadi. Xayol tafakkur bilan shunday bog'liq-ki, xayol ham, tafakkur ham muammoli vaziyatiardan kelib chiqadi va shaxs ehtiyojlariga asoslanadi.
Bola hayoli uning bilish jarayoniga, emotsional holatiga va ehtihojlariga kuchli ta’sir qiladi. Hayolni psixokorreksiya qilishdan aммal bolalarda relaksatsion mashq o‘tkazish lozim.
Quyida hayol jarayononi o‘rganish va rivojlantirishga qaratilgan mashqlarni keltirib o‘tamiz.
"Nutqiy fantaziya" metodikasi
Bolaga biror jonli mavjudot (odam yoki hayvonlar) haqida (yoki bolaning xohishiga ko‘ra) hikoya tuzish va uni so‘z!ab berish topshirig‘i beriladi. Buning uchun bolaga 5 minut vaqt ajratilib, shundan 1 minuti hikoya yoki ertakni o‘ylab olishi uchun beriladi. Bola hikoyani so‘zlab berish jarayonida, uning fantaziyasi qay darajadaligini bilish uchun quyidagilarga e’tibor beriladi.
1. Xayol jarayonining tezligi.
2. Obrazlarning o ‘ziga xosligi, originalligi.
3. Fantaziya (tasavvur)ning boyligi.
4. Obrazlarning chuqur ishlanganligi.
5. Obrazlarning hissiy ta ’sirchanligi.
"Rasm" metodikasi
Tadqiqotni o ‘tkazish uchun qog‘oz va flamasterlar (kamida 6 xil rangda) kerak boMadi. Bolaga ana shulardan foydalanib, biror bir rasmni o‘ylab chizish topshirigM beriladi. Buning uchun 5 minut vaqt belgilanadi.
Tadqiqot natijalari tahlili quyidagi jadval yordamida amalga oshiriladi.

№

Bola xayolining baholanayotgan belgilari