Mavzu №9: Bilish jarayonlari diagnostikasi

6. Sosiometrik usulda shaxsning ijtimoiy mavqeini aniqlash imkoniyatlari
Jamoadagi har bir konkret odamning ijtimoiy mavqei asosan sosiometrik usulda o’rganib kelingan. Hozirgi vaqtga kelib, bu usulning yuzlab modifikasiyalari – shakllari mavjud. Lekin jamoadagi ma’naviy iqlimni, har bir jamoa a’zosining unda tutgan o’rni va mavqeini aniqlashda sosiometriyaning qaysi shakli yoki ko’rinishidan foydalanmaylik, quyidagilarni albatta belgilab olish kerak bo’ladi: maqsad nima, savollar mazmuni, savollar uchun mezonni aniqlash, tanlovni ma’lum tarzda cheklash, so’rovni o’tkazish va natijalarni qayta ishlash. V.Grabal sosiometrik so’rovning o’ziga mos shaklini taklif etadi. Ma’lumki, sosiometriyaning an’anaviy shaklida shaxs mavqei quyidagi formula yordamida aniqlanadi:


V.Grabal bu erga yana boshqa indekslarni ham qo’shadi: ta’sir, mashhurlik va yoqimtoylik.

Nazorat va muhokama qilish uchun savollar

1. 
   Ijtimoiy munosabatlarning ko’pqirraligi qaysi omillarga bog’liq?
   
2. 
   Ijtimoiy munosabatlar va muomalani o’rganishning necha turdagi mezoni farqlanadi?
   
3. 
   Muomalaning turli vositalarini diagnostika qilish deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Ijtimoiy-psixologik bilimdonlik – muomala madaniyati va kommunikativ mahorat ekanligini asoslab bering.
   
5. 
   Ijtimoiy-psixologik bilimdonlikni o’rganish metodlari ajratib ko’rsating.
   
6. 
   Sosiometriya usul orqali nimani aniqlash mumkin?
   

Tavsiya etilgan adabiyotlar

1. 
   Burlachuk L. Psixodiagnostika. – SPb.: 2002.
   
2. 
   Karimova V.M. Psixologiya. O’quv qo’llanma. – T.: A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti, “O’AJBNT” markazi, 2002. – 205 b.
   
3. 
   Karimova V.M. Ijtimoiy psixologiya va ijtimoiy amaliyot: Universitetlar va pedagogika institutlari uchun o’quv qo’llanma. – T.: “Universitet”, 1999. – 96 b.
   
4. 
   Karimova V.M., Akramova F.A. “Psixologiya”. 1-qism. Ma’ruzalar matni. – T.: TDIU, 2005. – 208 b.
   
5. 
   Karimova V.M., Akramova F.A. “Psixologiya”. 2-qism. Ma’ruzalar matni. – T.: TDIU, 2005. – 125 b.
   
6. 
   Karimova V.M. Ijtimoiy psixologiya asoslari. – T.: 1994
   
7. 
   Kvinn V. Prikladnaya psixologiya. – SPb: Izdatelstvo “Piter”, 2000. – 560 s.
   
8. 
   Klimov E.A. Osnovi psixologii: Uchebnik. – M.: 1997
   
9. 
   Maers D. Sosialnaya psixologiya / Perev.s angl. – SPb.: Piter, 1999. – 688 s.
   
10. 
    Meliya M. Biznes – eto psixologiya: Psixologicheskie koordinati jizni sovremennogo delovogo cheloveka / Marina Meliya. – 3-e izd. dop. – M.: Alpina Biznes Buks, 2005. – 352 s.
    
11. 
    Nemov R.S. Psixologiya. Uchebnik dlya studentov vissh. ped. ucheb. zavedeniy: V 3-x t. – M.: Gumanit. izd. sentr VLADOS, 2003. – 576 [640; 608] s.
    
12. 
    Prikladnaya sosialnaya psixologiya / Pod red. A.N.Suxova i A.A.Derkacha. – M.: Izd-vo “Institut prakticheskoy psixologii”; Voronej: Izd-vo NPO “MODEK”, 1998. – 688 s.
    
13. 
    Psixologiya. Uchebnik / Otv. red. prof. A.A.Krilov. – 2-e izd., pererab. i dop. – M.: Izd-vo: PROSPEKT (TK Velbi). 2004. – 752 s.
    
14. 
    Sherbakova Yu.V. Spesialnaya psixologiya: Uchebnoe posobie. – M.: Izdatelstvo RIOR, 2006. – 80 s.
    
15. 
    Hayitov O.E., Lutfullaeva N.X. Psixodiagnostika va amaliy psixologiya. Ma’ruzalar matni. – T.: TDIU, 2005. – 338 b.
    
16. 
    Hayitov O.E. Psixodiagnostika va amaliy psixologiya: Elektron darslik. – T., TDIU. 2005.
    
17. 
    Hayitov O.E., Lutfullaeva N.X., Xaydarova X.R. “Psixodiagnostika va amaliy psixologiya” kursi bo’yicha ijtimoiy-psixologik treninglar, psixologik masalalar, topshiriqlar va testlar to’plami. – T., TDIU. 2005.
    
18. 
    Hayitov O.E., Lutfullaeva N.X., Xaydarova X.R. “Pedagogik psixologiya” kursi bo’yicha vaziyatli va ishchi o’yinlar to’plami. – T., TDIU. 2005.
    
19. 
    Hayitov O.E., Lutfullaeva N.X., Xaydarova X.R. “Psixologiya” fani bo’yicha shaxsni o’rganishga doir testlar va metodikalar to’plami. – T., TDIU. 2005.