Mavzu №9: Bilish jarayonlari diagnostikasi

6. Mijozning yosh-psixologik, individual xususiyatlarini inobatga
olish tamoyili
Mijozning yosh-psixologik va individual xususiyatlarini hisobga olish tamoyili mijozning psixik va shaxs rivojlanishining normativ taraqqiyotiga ijobiy ta’sir etadi.
Shuni alohida ta’kidlash kerakki. mijoz xususiyatlarini hisobga olish, uni o ‘z y o ‘lini o ‘zi belgilashiga y o ‘l ochadi.
Psixokorreksiyaning asosiy maqsadi mijozning yosh va tur xususiyatlaridan, uning sub’ektiv voqeligidan kelib chiqib shaxsiga doir resurslarini faollashtiruvchi va m e’yorga mos keluvchi holatga olib kelishdir.
Fransuz psixologi E.Dyurkgeym, ulg‘ayish - kishilarning his- tuygulam i o ‘zlashtirishi ekanligini, shu bois, idrok qilingan tasaw u rlar bolaning ruhiy faoliyatini ifodalashini, bolaning tajriba, an ’ana, urf- odatlarni taqlid orqali egallashini, biologiyada irsiyat qanchalik aliamiyatli b o 'lsa, taqlid ham jam iyatda shunday o ‘rin tutishini uqtiradi.
Shaxs tarkib topish jarayonining psixologik qonuniyatlarini, uning ilmiy asoslarini mukammal bilmay turib, psixokorreksiyon faoliyatni m uvaffaqiyatli amalga oshirib boMmaydi.
7. Psixologik ta’sir metodlarining komplekslilik tamoyili
Metodlardan kompleks ta ’sir etish tamoyili korreksion ta’sir k o ‘rsatish programmalarini tuzishda amaliyotchi-psixolog turli metodlar v a texnikalardan foydalanishi lozimligini e’tiro f etadi. K o ‘pgina chet el psixologlari tomonidan tadbiq etilgan metodlar psixoanaliz, bixeviorizm, gumanistik psixologiya, geshtaltpsixologiya kabi ilmiy maktablaming nazariy negizlarini ochib beradi. Lekin hech qaysi metodika va texnika bittagina nazariyaga bogMangan emas.
Psixodinamik y o‘nalishda asosan mustaqil asotsiatsialar, ko‘chirish va qarshilik reaksiyalarini tahlili, tush ko‘rish tahlili hamda kutilmagan xatti-harakatlar tahlilini o‘z ichiga olgan verbal usullardan iborat metodlardan foydalaniladi.
Kognitiv xulq-atvor yo‘nalishida faoliyat ko'rsatayotgan psixo­logning asosiy vazifasi diagnostik-o‘qituv hisoblanadi.
Transakt analiz esa quyidagilami o ‘z ichiga oladi:
-Tizim li tahlil - shaxs tizimi taxlili.
-Tran sak siy alar analizi - odamlar orasidagi verbal va noverbal o‘zaro ta’sir (munosabat)lar.
-Yutuqqa - xohlangan natijaga olib keluvchi yashirin transaksi­yalar, psixologik o'yinlar analizi.
-Inson o‘zi xohlamagan holda rioya qiluvchi stenariy - individual xayotiy stenariy analizi (skript - analiz).
Geshtaltkorreksiyada psixousullarga katta etibor qaratiladi. Ular o‘yin va eksperimentlar deb nomlanib, geshtaltkorreksiyaning keng tarqalishida o'yinlar katta ahamiyatga ega.
Mijoz bilan ishlashda amaliyotchi-psixolog turli metodlar va texnikalardan foydalanishi korreksion ishning muvaffaqiyatini taminlaydi.