Мавзу. АҲоли даромадлари ва тенгсизлиги 1

Ўзбекистон Республикасида аҳоли даромадлари ўзгариши, фоиз ҳисобида

Кўрсаткичлар	2010 йил	2019 йил	2019 / 2010 (+,-)
Ялпи даромад	100,0	100,0	-
Пул даромадлари	82,4	86,5	4,1
шу жумладан:
Иш ҳақи	28,2	30,0	1,8
Тадбиркорлик фаолиятидан олинган даромад	12,9	19,4	6.5
Шахсий ёрдамчи хўжаликдан олинган даромад	17,8	12,8	-5.1
Ижтимоий трансфертлар	15,5	17,2	1,7
Қариндошлардан олинган моддий ёрдам	5,2	2,8	-2,4
Мулкдан олинган даромад	1,3	1,9	0,6
Кредит, ссудалар	1,4	1,4	0
Бошқа пул даромадлари	0,1	-	-0,1
Натурал шаклдаги даромадлар	17,6	13,5	-4,1

Аҳоли турмуш даражаси
Бу уларнинг ҳаёт кечириши учун зарур бўлган моддий ва маънавий неъматлар билан таъминланиши ҳамда кишилар эҳтиёжининг бу неъматлар билан қондирилиши даражасидир.
Аҳоли турмуш даражасини ифодаловчи кўрсаткичлар
1

• Туғилиш ва ўлиш даражаси ҳамда бошқа демографик кўрсаткичлар

2

• Ҳаёт кечиришнинг санитар-гигиена жиҳатидан шароитлари

3

• Озиқ-овқат товарларини истеъмол қилиш

4

• Турар жой шароитлари

5

• Маълумот ва маданият

6

• Меҳнат қилиш ва бандлик шароитлари

7

• Аҳолининг даромадлари ва харажатлари

8

• Ҳаёт кечириш қиймати ва истеъмол нархлари

9

• Транспорт воситалари

10

• Дам олишни ташкил этиш

11

• Ижтимоий таъминот

12

• Инсон эркинлиги

Даромадлар тенгсизлигини келтириб чиқарувчи умумий омиллар
Кишиларнинг умумий (жисмоний, ақлий ва эстетик) лаёқатидаги фарқлар;
Таълим даражаси ва малакавий тайёргарлик даражасидаги фарқлар;
Тадбиркорлик маҳорати ва таҳликага тайёргарлик даражасидаги фарқлар;
Ишлаб чиқарувчиларнинг бозорда нархларни ўрнатишга лаёқатлилиги (бозордаги ҳукмронлик даражасидан келиб чиқиб) даражасидаги фарқлар.
3. Давлатнинг ижтимоий сиёсати. Ўзбекистонда ижтимоий сиёсатнинг асосий йўналишлари.
Давлатнинг ижтимоий сиёсати
Бу тегишли марказлашган даромадларни табақалашган солиқ солиш йўли билан шакллантириш ва уни бюджет орқали аҳоли турли гуруҳлари ўртасида қайта тақсимлашга қаратилган, яъни давлатнинг даромадлар тақсимотидаги тенгсизликни юмшатишга ва бозор иқтисодиёти қатнашчилари ўртасидаги зиддиятларни бартараф қилишга йўналтирилган сиёсатдир
Ижтимоий тангликни юмшатиш усуллари
Ижтимоий тўловлар
Бозор нархларини ўзгартириш
Иш ҳақининг энг кам даражасини белгилаш
Ўзбекистонда аҳолини ижтимоий ҳимоялаш бўйича чора-тадбирлар

• нархлар эркинлаштирилиши ва пулнинг қадрсизланиш даражаси ортиб бориши муносабати билан даромадларнинг энг кам ва ўртача даражасини мунтазам ошириб бориш.

1-йўналиш

• ички истеъмол бозорини ҳимоя қилиш, ҳамда озиқ-овқат маҳсулотлари ва ноозиқ-овқат моллари асосий турлари истеъмолини муайян даражада сақлаб туриш.

2-йўналиш

• аҳолининг кам таъминланган табақаларини ижтимоий ҳимоялаш ва қўллаб - қувватлаш борасида кучли чора-тадбирлар ўтказиш

3-йўналиш
Пенсия – қонун томонидан кафолатланган ва фуқароларни кексалигида, қисман ёки тўлиқ меҳнатга лаёқатсизлиги, боқувчисини йўқотганда ҳамда меҳнат фаолиятининг муайян соҳасида маълум иш стажига эришган пайтида таъминлашга қаратилган пуллик тўловдир.
Нафақа – фуқароларга қонунчиликда кўзда тутилган ҳолларда қисман ёки тўлиқ меҳнатга лаёқатсизлик, оғир моддий шароит, бодали оилаларни қўллаб-қувватлаш, шунингдек қариндошларидан бири вафот этган тақдирда мунтазам ёки бир марта бериладиган пул тўловларидир.
Пенсия билан нафақанинг фарқи
1. Ёши бўйича нафақа
2. Ногиронлик бўйича нафақа
3. Ҳомиладорлик ва туғиш бўйича нафақа