Mavzu: Asbob-uskunalar yordamida ekologik nazorat qilish usullari. Reja

EKOLOGIK NAZORAT OBYEKTLARI
EKOLOGIK NAZORAT OBYEKTLARI QUYIDAGILARDAN IBORAT

• yer, yer osti boyliklari, suvlar, o‘simlik va hayvonot dunyosi, atmosfera havosi;
• atrof muhitga ta’sir ko‘rsatuvchi tabiiy va texnogen manbalar;
• atrof muhit ifloslanishiga va tabiiy resurslardan nooqilona foydalanilishiga olib kelishi, fuqarolarning hayoti va sog‘lig‘iga tahdid solishi mumkin bo‘lgan faoliyat, harakat yoki harakatsizlik.

EKOLOGIK NAZORAT TURLARI

• davlat ekologik nazorati;
• idoraviy ekologik nazorat;
• ishlab chiqarish ekologik nazorati;
• jamoatchilik ekologik nazorati.

EKOLOGIK NAZORAT TURLARI
Ushbu nazorat usullari ma`lum fizika qonunlariga va ularni tavsiflovchi tenglamalarga asoslangan.
Hamma kimyoviy ifloslanishlarni keltirib chiqaruvchi moddalar suyuq, qattiq va gazlar xolida bo‘ladi.
Bu tahlil usuli kolorimetrik, fotokolorimetrik va spektrometrik usullardan foydalanilgan xolda olib boriladi. Xar qanday modda elektromagnit nurlanishni yutadi va qaytaradi.
400... 760 nm (ko‘rinuvchi yorug'lik) to‘lqin uzunligida nurlanishlarni yutuvchi moddalar bo‘yalgan bo‘ladi. Ko‘rinuvchi yorug'lik yutish va qaytarish bilan birga tahlil uchun nurlanishlarni ul'tra binafsha (200... 400 nm) va infraqizil (0.8... 26 mkm) spektrlarida yutilishidan ham foydalaniladi. Yorug'likni yutilishi va qaytarilishini kattaligi va tavsifi, moddalarning tabiatiga va eritmadagi miqdoriga bog'liq. Shu xususiyati optik usullariga sifat va miqdoriy tahlil qilish uchun foydalaniladi. Kolorimetrik, fotokolorimetrik usul yorug'liklarni yutish qonuniga asoslangan.
.
OPTIK USULLAR
FOTOMETRIK TAHLIL
Nefelometriya tadqiq qilinayotgan moddaning og'irligi bilan tarqalayotgan yorug'lik oqimining jadalligini o‘lchashga asoslangan dispers tizimlarini tahlil qiladigan va o‘rganadigan usullarning majmuasi hisoblanadi. Bu kattalik dispers zarralarni soniga, hamda aniqlanayotgan moddaning miqdoriga proporsional bo‘ladi. Tarqalayotgan yorug'likning jadalligi nefelometr (grekchadan - bulut - o‘lchash) yordamida aniqlanadi. Bu pribor suyuqlik va gazlarni yorug'likni tarqalishi jadalligi bo‘yicha xiralik darajasini o‘lchashga mo‘ljallangan. Nefelometrlar yuzaki kuzatiladigan va fotoelektrik yorug'likni manbadan o‘tib tarqalayotgan komponentini eritmadan o‘tishi nazorat qilinadi.
Shunday qilib, nefelometrlar moddaning mayda zarralar, empul'siya va kolloid holatidagi eritmalarini o‘lchashga asoslanga.