- Mavzu: Atom tuzilishi haqida tushuncha.
- Eshonqulova Diyoraxon. O’zbekiston tumanidagi 50-maktab fizika o’qituvchisi
- Darsning maqsadlari:
- Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga atom tuzilishi haqida dastlabki ma’lumotlar, atomning planetar modeli haqida tushuncha berish bilan bilim va ko’nikma hosil qilish.
- Tarbiyaviy maqsad: o’quvchilarni turmushga, tabiatga bo’lgan qiziqishini orttirish, aqliy biologik tarbiya berish.
- Rivojlantiruvchi maqsad: qo’shimcha adabiyotlar, slaydlar elektron darsliklardan foydalanib o’quvchilar bilimini rivojlantirish.
- Darsning turi:
- Aralash IPT dan foydalanish
- Darsning jihozlari:
- Slaydalar, kodoskop, Tomson modeli va atomning planetar modeli tasvirlangan plakatlar, electron darslik.
- Darsning metodlari: “Muz yorar”, “Fikrlay olasanmi?”, “Blits savol-javoblari”, “Bumerang”, “Kichik ma’ruza”.
- Darsning rejasi:
- Tashkiliy qism
- Uyga vazifani so’rash.
- Yangi mavzunig bayoni.
- Yangi mavzuni mustahkamlash.
- Uyga vazifa berish.
- Darsning borishi.
- Tashkiliy qism: o’qituvchi siyosiy daqiqa o’ynatadi. Yangi mavzu uchun ko’rgazma qurollarni tayyorlaydi.
- Uyga vazifani so’rash: “Blits savol-javoblar”idan foydalanib savollar tarqatiladi.
- “Bumerang” texnologiyasidan ham foydalaniladi.
- Quyosh energiyasining foydali tomoni bormi?
- Yorug’likning kimyoviy ta’sirini zararli tomoni bormi?
- Quyosh issiqligining Yer yuzasida bo’ladigan hodisalarga aloqadorligi bormi?
- Geliotexnika laboratoriyasi bormi?
- Yorug’lik tezligini c=3*108m/s deb olish mumkinmi?
- Maykelsonning tuligini 299796000 m/s deb olish mumkinmi?
- Yorug’lik tezligini hozirgi zamonda aniqlangan qiymati bormi?
- Fotosintez jarayoni zamburug’larda ham bo’ladimi?
- Quyosh sandoni barpo etilganmi?
- “Bumerang” texnologiyasiga asosan “xa” yoki yo’q deb lo’nda javob beriladi.
- O’qituvchi o’quvchilarning javoblarini umulashtiradi.
- Yangi mavzuni bayoni
- Mavzu: Atom tuzilishi haqida tushuncha.
- O’qituvchi quyidagi asosiy tushunchalarga e’tibor berishi kerak:
- Atom tuzilishi haqida demokrit
- Atom tuzilishining Tomson modeli
- Tomson modelining kamchiliklari
- Atomning palnetar modeli.
- Buyuk yunon mutafakkiri demokkrit tabiatdagi barcha narsalar juda kichik zarralardan – “atom”lardan tashkil topgan.
- Atom bo’lnimaydi deb aytgan.
- “atom” so’zi yunonchdan olingan bo’lib, “bo’linmas” degan ma’noni bildiradi.
- Abu Bakr ar-roziy atomlar bo’linmaydigan zarrachalar bo’lib, ularning ichki bo’shliq va mayday bo’lakchalardan iborat bo’ladi, degan fikrni aytgan.
- Ar-Roziy atomlar doimo harakatda va ular orasida o’zaro ta’sir kuchlari mavjud deb hisoblangan.
- XX asrga kelib olimlar atomning bo’linishi mumkinligi va u murakkab tushunchaga ega ekanligini aytilgan.
- 1903 yilda ingliz fizigi J.Tomson o’zining modelini taklif etgan.
- Tomsonning fikriga ko’ra atomning musbat zaryadi, atomning butun hajmida bir hil zichlik bilan taqsimlangan.
- Bu sharning ichida elektronlar joylashgan.
- Tomson atom tuzilishi bo’yicha katta yangilik kiritdi.
- Atomning planetar modeli.
- Buyuk ingliz fizigi E.Rezerford o’z shogirdlari bilan 1908 yildan boshlab atom tuzilishini o’rganish bo’yicha qator tajribalar o’tkazdi.
- Vodorod atomining yadro atrofida faqat bitta elektron aylanib yuradi.
- (+) zaryadi (-) ga teng, massasi esa elektron massadan 1836.3 marta kattadir.
- 1911 yilda Rezerford tomonidan e’lon qilingan atom tuzilishining planetar modeli quyidagidan iborat.
- Atom markazida musbat zaryadli yadro joylashgan bo’lib, yengil elektronlar uning atrofida aylanadi. Atomning deyarli hamma massasi yadroda to’plangan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
