Mavzu: axborotlarni kodlash usullari

MAVZU: AXBOROTLARNI KODLASH USULLARI

BELGI
KODLASH
MORZE KODLASH USULI
TARTIB-
LANGAN ALIFBO USULI
ARALASH-TIRILGAN ALIFBO USULI

Belgi-bu oshkor yoki oshkormas holda hissiy idrok etilayotgan obyektga aniq mazmun berish kelishuvidir. Agar belgining ko’rinishi uning mazmunini fahmlash imkonini bersa, u holda kelishuv oshkor deb ataladi Agar belgining shakli bilan mazmuni o’rtasidagi bog’lanish kelishuv asosida belgilansa, u holda bu belgilarni ramzlar deb ataladi.

Kodlash-axborotlar ustida amallar bajarish qulay bo’lishi uchun ularni aniq bir qoidalar asosida boshqa ko’rinishga o’tkazishdir. Kodlangan axborotni birlamchi ko’rinishga o’tkazish dekodlash deb ataladi. Kodlashda belgiga mos qo’yilgankod uzunligi turlicha bo’lsa , notekis kodlash usuli, belgiga mos qo’yilgan kod uzunligi bir xl bo’lsa , tekis kodlash usuli deyiladi. Axborotlarni kodlash faqat amallar bajarish qulay bo’lishi uchun emas, balki axborotni sir saqlash uchun ham qo’llanilgan. Kodlashning bu ko’rinishi shifrlash deb ataladi. Shifrlangan axborotni birlamchi ko’rinishga o’tkazish deshifrlash deb ataladi.

Semyuel Morze 1837-yilda elektromagnit telegraf qurilmasini ixtiro qilgan va 1838-yilda shu qurima uchun telegraf kodini ishlab chiqqan.

Axborotni kodlashni yana bir eng sodda usuli tartiblangan alifbo usuli bo’lib, unda alifbodagi harflarni ularning tartibini ko’rsatuvchi sonlar bilan kodlashdan iborat :

Aralashtirilgan alifbo usuli. Bunda jadvaldagi ma’lumotlarni bilmasdan turib dekodlash murakkab ekanligini ko’rish qiyin emas.

1-topshiriq. Tartiblangan alifbo usulidan foydalanib , quyidagi jumlalarni kodlang: a) nimani eksang shuni o’rasan; b)kuchli davlatdan kuchli jamiyat sari; d) buyuk maqsad yo’lida og’ishmaylik; e)oz bo’lsa ham bilmoq uchun ko’p o’qimoq zarur.

2-topshiriq. Aralshtirilgan alifbo usulidan foydalanib , quyidagi jumlalarni kodlang: a)namunasiz hech narsani o’rgana olmaysan; b)deydilarki, kitob-oftob; d)kitob bizning do’stimiz; e)kitob javoni-ilm xirmoni.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT