Mavzu: Buyuk Britaniya XVII-XX asr boshida

Бутун қонуний

• Бутун қонуний
• ҳокимият тўлалигича аъзолари ўзларини «инглиз озодлиги»нинг
• асровчилари деб атайдиган Узоқ муддатли парламентнинг жамоа
• палатаси тимсолидаги бир палатали парламентга ўтди. Пресвитерианлар парламентдан қувилгандан сўнг у ерда 100 нафар аъзо қолган
• бўлиб, парламент йиғилишларига шундан 50 – 60 киши қатнашар
• эди. Бу аслида парламент деб аталган ташкилотнинг қолдиғи эди,
• холос.

Халқ ҳаракатларининг бостирилиши. Левеллерлар аскарларга

• Халқ ҳаракатларининг бостирилиши. Левеллерлар аскарларга
• чақириқ билан мурожаат қилдилар: «Худди бир кишидек сизнинг
• ишончларингизни алдаган ва ҳар куни сизларни қул қилишга интилганларга қарши ўз эркингиз учун курашга отланинг...» Бу чақириққа
• жавобан қўшинларда жонланиш бошланди.
• Қўшиндаги левеллерларнинг қўзғолонини бостиришга Кромвелнинг шахсан ўзи бошчилик қилди. Энди, тадбиркорлар ва янги зодагонлар ўз ҳокимиятинимустаҳкамлаб олганидан кейин, тўқимачилар
• ва деҳқонлар билан иттифоқ уларни ортиқ қизиқтирмасди. Кромвель қўшинни барча ўзгача фикрловчилардан тозалади. Бунинг учун
• парламент унга «чин қалбдан ташаккур» эълон қилди, Лондондаги
• Ситилик бойлар эса қимматбаҳо совға – олтин коса ва идишлар ҳадя
• қилди.

Кромвелнинг протекторати. Армиядаги олий мансабли офицерлар томонидан ишлаб чиқилган «Бошқарув қуроли» деб аталувчи янги конституцияга мувофиқ давлат ҳокимияти унинг

• Кромвелнинг протекторати. Армиядаги олий мансабли офицерлар томонидан ишлаб чиқилган «Бошқарув қуроли» деб аталувчи янги конституцияга мувофиқ давлат ҳокимияти унинг
• бошлиғи – лорд-протектор, парламент ва Давлат Кенгаши ўртасида
• тақсимланди. Ўрнатилган юқори сайлов цензи (йиллик даромад
• 200 фунт стерлинг ва ундан кўп) парламентдаги ўринларнинг 2/3
• қисми катта мулкдорлар томонидан эгалланишини таъминлади.
• Бу билан катта ер эгалари вакиллигининг кучайишига эришилди.
• Бироқ Кромвелнинг сиёсати мамлакатда барқарорликни ўрнатмади.
• Деҳқон ижарачилар ерни ололмадилар, уларга жамоа ерларини
• ҳам бермадилар. Республика оммавий ишсизлик ва қимматчиликка
• қарши курашиш учун ҳам ҳеч нарса қилмади. Узоқ муддатли парламент ўз таъсирини йўқотди. Бой мулкдорлар тартибсизликларга барҳам бера оладиган кучли якка ҳокимият ўрнатиш керак,
• деган хулосага келдилар. Бунинг учун мос келадиган номзод армия
• доҳийси Оливер Кромвель эди. Эски парламентни тарқатиб юбордилар, Кромвель эса «озод давлат Англия, Шотландия ва Ирландиянинг Лорд-протектори»1 бўлди. Мамлакатда ижро ҳокимияти тўлиқ
• протекторга тегишли эди. У барча қуролли кучларнинг олий бош
• қўмондони, парламентни чақиради ва тарқатиб юборади, ички ва
• ташқи сиёсатни бошқаради, қонун кучига эга бўлган фармонлар
• чиқаради.