Mavzu: Dastlabki kimyoviy tushuncha va qonunlar. Kimyoviy formula, valentlik. Darsning maqsadi

Element va formulalarni kimyoviy tilda ifodalash kompetensiyasi:
Kimyoviy element, birikmalar formulasini, nomini yozma va og‘zaki ifodalay oladi;
Kimyoviy tajribalar o‘tkazish va amaliyotda qo‘llash kompetensiyasi:
Kimyoviy moddalar, jihozlardan foydalana oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
kimyoviy elementlar va ular birikmalarining nomini faqatgina ona tilida emas, balki xorijiy tillarda bilish. Inson hayot faoliyati uchun zarur bo‘lgan biogen elementlar haqida ma’lumotga ega bo‘lish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
kundalik turmushda foydalanadigan mineral o‘g‘itlar, biogen elementlar haqidagi ma’lumotlarni media vositalardan izlab topa olish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
kimyoviy moddalar haqidagi tushunchalar orqali bilimini oshirib borish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
kimyoviy ishlab chiqarish mahsulotlari va tabiat boyliklarini asrab-avaylashni bilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiyalar:
badiiy va san’at asarlari bo‘lgan me’moriy obidalarni tiklashda kimyoviy birikmalardan foydalanilganligi haqida tushunchaga ega bo‘lish.
Dasrning turi: An`anaviy. Yangi materialni o’rganuvchi dars.
Darsning usuli: Tushuntirish. Savol- javob
Darsning jihozi: kimyo faniga oid rasmlar, slaydlar va o’quv darsligi.
Darsning tashkiliy qismi:
1. O`quvchilar bilan salomlashish. 2. Navbatchilikni o`tkazish va davomatni aniqlash.
3. Siyosiy daqiqa o`tkazish. 4. O`tilgan mavzuni so`rash baholash.
Yangi darsni rejasi.
1.Vododrod sulfid. 2.Sulfid kislota.
Yangi darsning bayoni.

Vodorod sulfidning suvli eritmasi nima uchun kislotali xossani namoyon qiladi?

Vodorod sulfidning molekulyar formulasi H2S, tuzilish formulasi H-S-H, elektron formulasi.
Fizikaviy xossalari. Vodorod sulfid rangsiz, o‘tkir hidli (palag‘da tuxum hidi),
zaharli gaz. –60°C da suyuqlanadi, –61,8°C da qaynaydi. 1 l suvda 3,85 g H2S eriydi (1 hajm suvda 2,5 hajm). Vodorod sulfidni suvdagi eritmasi sulfid kislota deyiladi.
Olinishi. Sulfid kislotaning tuzlariga ya’ni sulfidlarga xlorid kislota ta’sir ettirib vodorod sulfid olinadi. FeS + 2HCl = FeCl₂ + H₂S↑
Suyuqlantirilgan (200-350°C da) oltingugurtga vodorod ta’sir ettirib ham olinadi. H₂ + S = H₂S
Kimyoviy xossalari. Vodorod sulfid yonuvchi gazdir. U kislorodda yonadi.
A) agar kislorod etarli bo‘lsa: 2H₂S + 3O₂ = 2SO₂ + _2H2O
B) agar kislorod etarli bo‘lmasa: 2H₂S + O₂ = ↓2S + 2H₂O
Vodorod sulfid va sulfid kislota kuchli qaytaruvchi moddalardir:
Sulfid kislota boshqa kislotalar singari kislotalar uchun umumiy
kimyoviy reaksiyalarni ham beradi.
2KOH + H₂S = K2S + H₂O CaO + H₂S = CaS + H₂O
CuCl₂ + H₂S = CuS + 2HCl 2KOH + H₂S = K₂S + H₂O
Vodorod sulfid, sulfid kislota va suvda eriydigan sulfidlar uchun reaktiv Pb(NO₃)₂ dir.
H₂S + Pb(NO₃)₂ = ↓PbS + 2HNO₃ Na₂S + Pb(NO₃)₂ = ↓PbS + 2NaNO₃
Sulfid ioni tutgan eritmaga qo‘rg‘oshinning suvda eruvchi tuzi qo‘shilsa qora rangli cho‘kma PbS ni hosil qiladi. Bu tajriba asosida sulfide ionini aniqlanadi.