Mavzu. Dasturlashning asosiy tushunchalari

8-Mavzu. Dasturni sinovdan o'tkazish va debaglash
Dasturni sinovdan o'tkazish va debaglash (bu tushunchalarni amalda sinash) dastur yaratish jarayonining muhim qismlaridan biridir. Dasturingizning ishlashida yuz beradigan xatoliklarni aniqlash va tuzatish uchun debaglash vositalaridan foydalanishingiz muhimdir. Quyidagi qadamlar dasturning sinovdan o'tkazish va debaglash jarayonini boshlash uchun yordam bera olishi mumkin:
Testing jarayoni tuzing: Sinovdan o'tkazishni boshlashdan oldin, sinov jarayonini tuzing. Bu, dasturingizning maqsad va funktsiyalarini tushunishingiz uchun muhimdir. Dastur qanday ishlashi kerakligini, boshqa komponentlar bilan qanday o'zaro ta'sir qilishi kerakligini va sinovda qanday testlarni bajarishingiz kerakligini aniqlang.
Testlarni yaratish: Dasturda testlarni yaratishni boshlang. Testlar dastur komponentlarini (funksiyalar, metodlar) o'ngroq tekshirish uchun qilingan kod qatlamalardir. Python uchun odatiy bir sinov o'zgaruvchisi foydalanishni o'rganing, masalan, unittest yoki pytest kutubxonalari.
Test skriptini yaratish: Testlar skriptini yaratishni boshlang. Bu skriptlar dasturingizni tekshirish uchun test funksiyalarini chaqirish va natijalarni solishtirish uchun xizmat qiladi.
Dasturni sinovdan o'tkazish: Test skriptini ishga tushirishni boshlang. Dastur to'g'ri ishlashi kerakligini ta'minlash uchun testlarni bajaradi va xatoliklarni aniqlaydi.
Xatoliklarni aniqlash va tuzatish: Testlar dasturingizda yuz beradigan xatoliklarni aniqlash orqali, xato qilgan joylarni aniqlab turib, ularni tuzatishingiz kerak. Debaglash va logging vositalaridan foydalanishingiz mumkin.
Testlarni yangilash va takrorlash: Testlarni yangilash va takrorlashni unutmang. Dastur o'zgarishlarni o'tqazib, testlarning dasturni to'g'ri ishlatishini ta'minlash uchun sinovdan o'tadi.
Test pokazini va kov o'tkazishni amalda o'tkazish: Dastur boshqa komponentlar va ilovalar bilan o'zaro ishlayotganida, ularga sinov o'tkazishni amalda o'tkazishingiz muhimdir.
Dastur tuzatish va sinovdan o'tkazish jarayonini tizimli va dasturingizning to'g'ri ishlashini ta'minlash uchun tez-tez takrorlash tavsiya etiladi. Bu jarayonda xatoliklarni aniqlash va tuzatish uchun o'zgarishlar va yangilanishlar kiritishiz mumkin. Dasturingizni to'g'ri ishlatish va xatoliklarni minimallashtirish uchun sabrli va metodik ravishda sinovdan o'tkazish va debaglashni bajarish juda muhimdir.
Dasturni sinovdan o'tkazish va debaglashni davom ettirish uchun quyidagi qadamlarni ko'rib chiqamiz:
Bug'lar ro'yxatini yaratish: Dasturda paydo bo'lgan bug'lar va xatoliklarni to'liq vaqtida yozib qolish uchun bug'lar ro'yxatini yaratishni o'rganing. Bu, qanday qilib dasturning qanday holatda xato qilganini tushunish va xatoliklarni to'g'rilashga yordam bering.
Debug qurilmasini o'rganish: O'z dasturingizni debug qurilmalari (masalan, PyCharm, Visual Studio Code) orqali debug qilishni o'rganish juda foydali bo'ladi. Debug qurilmalari dasturning har bir qat'iy qismida qanday amal bajarishini ko'rish va xatoliklarni aniqlash uchun yordam bera oladi.
Breakpointlar qo'shish va dasturni ishga tushirish: Dasturning muhim nuqtalarida (breakpointlar) to'xtab, dasturni o'g'irish va dasturni har bir qat'iy qismida nima bo'lyaptigini ko'rish uchun breakpointlar qo'shing. Bu, dastur qanday amal qilayotganini tushunishga yordam beradi.
Variable qiymatlari ko'rish: Dastur ishlash jarayonida o'zgaruvchilar (variable) qiymatlari va o'zgarishi orqali qanday o'zgarishlar sodir bo'lyaptigini ko'rishga harakat qiling.
Step-by-step debug qilish: Debug qurilmalarida dasturning har bir qat'iy qismida qadamlang va dasturni step-by-step (qadamma-qadam) o'zgartirishni o'rganing. Bu, dasturning qanday ishlashini tushunishda yordam beradi.
Log ma'lumotlarini yozish: Dasturingizni debug qilish jarayonida kerakli ma'lumotlarni log fayllariga yozishni o'rganing. Bu, dastur ishlashini qanday tahlil qilayotganingizni tushunish uchun yordam beradi.
Xatoliklarni aniqlash va tuzatish: Debug qilish jarayonida dasturning qanday holatda xato qildigini aniqlang va uni tuzatish uchun o'zgarishlar kiritishni o'rganing.
Sinovni takomillashtirish: Testlarni takomillashtirib, sinovdan o'tkazganingizni sinab ko'ring. Testlar orqali dastur o'zgarishlarini tekshirib, yangi xatoliklar yuzaga kelmasligini ta'minlang.
Bu qadamlar dasturingizni sinovdan o'tkazish va debaglash uchun yaxshi yordam beradi. Debug qurilmalari va debaglash vositalari dastur tuzatish va xatoliklarni aniqlash uchun juda foydali bo'lishi mumkin. Dasturingizni yaxshi tahlil qilish va to'g'ri ishlash jarayonini ta'minlash uchun sinovdan o'tkazish va debaglashni o'rganishni davom ettiring.