Mavzu: Davlat o’quv dasturi,Variativ dastur,Maqsadli dastur. Reja: Davlat o’quv dasturi Variativ dastur

2. Maqsadli kompleks dasturlarning tasnifi
Dasturlar tabiati, maqsadi, hajmi, vaqti va boshqa xususiyatlariga ko'ra juda xilma-xildir. Tadqiqotchilar A.G. Gladishev, V.N. Ivanov, V.I. Patrushev va boshqalar milliy, funktsional, mintaqaviy va shahar dasturlarini ajratib ko'rsatishadi. Umummilliy dasturlar - bu ko'pincha barcha sohalarni qamrab oladigan asosiy milliy maqsadlarga erishish dasturlari jamoat hayoti(sanoat, nosanoat, moliyaviy, soliq, ijtimoiy, ma'naviy, xalqaro).
Funktsional dasturlar - bu bir qator tarmoqlarning sa'y-harakatlari (masalan, yoqilg'i-energetika, atom energetikasi, mudofaa) sa'y-harakatlari orqali sanoatning bir guruhini rivojlantirishning asosiy muammolarini hal qilishga yoki milliy vazifani bajarishga qaratilgan ko'p tarmoqli dasturlar. yoki qurilish majmuasi va boshqalar).
Hududlar va munitsipalitetlarni o'zgartirish va tiklash uchun mintaqaviy va shahar dasturlari ishlab chiqilmoqda.
Tadqiqotchilar A.I. Jukovskiy, S.V. Vasilev, D.S. Streiss maqsadli dasturlarni ahamiyatlilik darajasi yoki davlat maqomi, hududiy mansubligi, funktsional yo'nalishi, hal qilinayotgan muammolarning mazmuni, sohani mahalliylashtirish, muammoning mohiyati, dasturlarning davomiyligi va boshqalar kabi mezonlarga ko'ra tasniflaydi. Biz ulardan ba'zilarini tavsiflaymiz.
Davlat maqomiga ko'ra, dasturlar federal bo'linadi, faqat Rossiya Federatsiyasi (FTP) orqali amalga oshiriladi; davlatlararo, ular boshqa davlatlar, shu jumladan MDHga a'zo davlatlar bilan birgalikda amalga oshiriladi.
Funktsional yo'nalish dasturlari A.I. Jukovskiy va boshqalar uni aholini ijtimoiy qo'llab-quvvatlash chora-tadbirlarini nazarda tutuvchi ijtimoiy dasturlar sifatida belgilaydilar; atrof-muhitni muhofaza qilishning asosiy tadbirlarini amalga oshirishga qaratilgan ekologik; innovatsion, fan va texnika yutuqlarini ishlab chiqarishga joriy etish va ommalashtirishni ta’minlash hamda ishlab chiqarishni ilmiy-texnikaviy qayta qurish; fan va texnikaning yangi istiqbolli yo‘nalishlarini rivojlantirish bilan bog‘liq ilmiy-texnikaviy; fundamental, fanning fundamental asoslarini olishga qaratilgan.
Dasturlar tabiatiga ko‘ra birlashtirilgan, ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy, innovatsion, ekologik, hududiy, tashqi iqtisodiy, mudofaa dasturlariga bo‘linadi.
Muddati bo'yicha qisqa muddatli dasturlar ajratiladi (muddati 2 yilgacha); o'rta muddatli (3 yildan 5 yilgacha); uzoq muddatli (5 yildan ortiq).
Hududiy miqyosga ko'ra, dasturlar munitsipal, mintaqaviy, federal va xalqaro.
Dasturlarning bo'linishi ularni shakllantirish va amalga oshirish jarayonida umumiy qonuniyatlarni topishga xizmat qiladi. Tasniflash xususiyatlari muammoning mazmunini, moliyalashtirish samaradorligini, dasturni boshqarishning xususiyatlarini va boshqalarni aks ettiradi. Har bir maqsadli kompleks dastur bir vaqtning o'zida bir nechta xususiyatlar bilan tavsiflanishi mumkin.
Opportunistik va tuzilmaviy turdagi dasturlar qo'yilgan maqsadlar xarakteridan kelib chiqib ishlab chiqiladi. Opportunistik xarakterdagi dasturlar qisqa muddatda ikki yilgacha davom etadigan dolzarb muammolarni hal qiladi. Tarkibiy dasturlar esa har qanday sanoatning asosiy tuzilmalarida o‘rta va uzoq muddatli muammolarni hal etish, sifat o‘zgarishlari va global o‘zgarishlarni o‘z ichiga oladi.
Maqsadli kompleks dastur dastur doirasidagi aniq muammolarni hal qilishga qaratilgan har xil turdagi bir nechta kichik dasturlarni o'z ichiga olishi mumkin. Maqsadli dasturni kichik dasturlarga bo'lish hal qilinayotgan muammolarning ko'lami va murakkabligi, shuningdek, ularni hal qilishni oqilona tashkil etish zarurati asosida amalga oshiriladi.
Shunday qilib, masalan, V.N. Ivanov hududiy turdagi dasturlarning 5 darajasini aniqlaydi:
Birinchi daraja bir turga asoslangan birlashgan sanoat tarmoqlarini yaratishni nazarda tutadi Tabiiy boyliklar. Ikkinchi daraja - bir vaqtning o'zida xo'jalik aylanishiga jalb qilingan bir necha turdagi tabiiy resurslardan kompleks foydalanishning ichki tarmoqlararo muammolarini hal qiladi. Uchinchi darajada atrof-muhitdan uning belgilangan sifat holatini saqlab qolish sharti bilan foydalaniladi. Ishlab chiqarish va biosfera o'rtasidagi munosabatlarni ta'minlash muhim ahamiyatga ega. To'rtinchi darajaga ijtimoiy-iqtisodiy tizimni kompleks rivojlantirish, ishlab chiqarish birligini ta'minlash, aholini takror ishlab chiqarish va uning turmush sharoitini yaxshilash, takror ishlab chiqarish kiradi.