Mavzu: Egri soliqlarning davlat byudjetida tutgan o’rni

Davlat byudjeti daromadlarini shakllantirishda soliqlar yuqori salmoqni egallaydi. Agar soliqlar va bojxona boji bilan birgalikda hisoblaydigan bo’lsak, ular davlat byudjeti daromadlarining 85-90 foizini tashkil etmoqda, bu ko’rsatkich 2011 yil 85,7 foizni tashkil etgan bo’lsa, 2012 yil davlat byudjetini asosiy daromadlarida soliqlarni hissasi 87,5 foizni tashkil etgan, 2013 yilda 87,8 foizni tashkil qilishi rejalashtirilgan. Soliq turlari bo’yicha esa eng ko’p ulush qo’shilgan qiymat solig’i (29-32 foiz) va aktsiz solig’i (14-15 foiz) hisobiga to’g’ri kelmoqda. Aktsiz solig’ini hissasi esa yil sayin kamayib borishi kuzatiladi.

• Davlat byudjeti daromadlarini shakllantirishda soliqlar yuqori salmoqni egallaydi. Agar soliqlar va bojxona boji bilan birgalikda hisoblaydigan bo’lsak, ular davlat byudjeti daromadlarining 85-90 foizini tashkil etmoqda, bu ko’rsatkich 2011 yil 85,7 foizni tashkil etgan bo’lsa, 2012 yil davlat byudjetini asosiy daromadlarida soliqlarni hissasi 87,5 foizni tashkil etgan, 2013 yilda 87,8 foizni tashkil qilishi rejalashtirilgan. Soliq turlari bo’yicha esa eng ko’p ulush qo’shilgan qiymat solig’i (29-32 foiz) va aktsiz solig’i (14-15 foiz) hisobiga to’g’ri kelmoqda. Aktsiz solig’ini hissasi esa yil sayin kamayib borishi kuzatiladi.

Masalan, 2011 yil bu soliqni jami byudjet daromadlaridagi hissa 15,3 foizni tashkil qilgan bo’lsa, 2013 yil rejasida 14,9 foizni tashkil qilishi belgilangan. Keyingi yillarda soliq tizimini rag’batlantiruvchilik rolini oshib borishi ayni soliq tushumlari dinamikasida ham yaqqol ko’zga tashlanadi. Biz buni yuridik shaxslardan olinadigan foyda misolida ko’rishimiz mumkin. Agar 2008-2010 yillarda bu soliq hisobiga jami davlat byudjetining 8-10 foizi shakllangan bo’lsa, 2011 yil bu ko’rsatkich 5,1 foiz, 2012 yilda esa 4,4 foiz salmoqqa ega bo’lgan. Bundan tashqari er solig’i, er qa’ridan foydalanganlik uchun soliqlarni byudjetdagi salmog’ini hissasi ko’payib borayotganligi kuzatilmoqda. Bu esa o’z navbatida resurslardan samarali foydalanish maqsadida soliq stavkalarining oshirilishi bilan izohlanadi.

• Masalan, 2011 yil bu soliqni jami byudjet daromadlaridagi hissa 15,3 foizni tashkil qilgan bo’lsa, 2013 yil rejasida 14,9 foizni tashkil qilishi belgilangan. Keyingi yillarda soliq tizimini rag’batlantiruvchilik rolini oshib borishi ayni soliq tushumlari dinamikasida ham yaqqol ko’zga tashlanadi. Biz buni yuridik shaxslardan olinadigan foyda misolida ko’rishimiz mumkin. Agar 2008-2010 yillarda bu soliq hisobiga jami davlat byudjetining 8-10 foizi shakllangan bo’lsa, 2011 yil bu ko’rsatkich 5,1 foiz, 2012 yilda esa 4,4 foiz salmoqqa ega bo’lgan. Bundan tashqari er solig’i, er qa’ridan foydalanganlik uchun soliqlarni byudjetdagi salmog’ini hissasi ko’payib borayotganligi kuzatilmoqda. Bu esa o’z navbatida resurslardan samarali foydalanish maqsadida soliq stavkalarining oshirilishi bilan izohlanadi.