Mavzu: ekalogiya va salomatlik reja: Ekologiyani tashkil etuvchi omillar

MAVZU: EKALOGIYA VA SALOMATLIK
REJA:
1. Ekologiyani tashkil etuvchi omillar
2. Ekologiya-salomatlik munosabatlari

3. Zamonaviy ekologik muhit

Ekologiyani tashkil etuvchi omillar
Organizmlarning yerdagi tarqalishi biotik va abiyotik jismoniy omillarning intensivligi bilan shakllanadi. Qisqasi, ekologiya besh xil darajaga bo'linadi: organizm, jamiyat, aholi, ekotizim va biosfera.
Bu besh daraja ketma-ketlikda davomiylikni hosil qiladi. Shaxslar aholini tashkil qiladi. Aholisi jamoalarni shakllantirish uchun birlashadi. Jamiyatlardan tashqari ekosistemalar ham atrof-muhitdan iborat ekanligini kuzatishimiz mumkin. Bu tartibda, har bir shakllanish o'zaro ta'sir va o'zaro muvofiqdir.
Yashash va yashash muhitiga ta'sir ko'rsatadigan ekologiya tabiiy ravishda sog'lik bilan bevosita aloqada. Ko'p marta eshitishimiz mumkin bo'lgan ekologik muvozanatga erishish yoki buzilish kabi ta'riflar barcha jonzotlarning sog'lig'iga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan ta'sirga ega bo'lgan muhim toshdir.
Ekologiya-salomatlik munosabatlari
Barcha tirik va tirik organizmlarning shakllantiradigan ekologik muhitlari muayyan tartibda ishlaydi. Tabiiy sharoitlarda ekologik muhitlar ba'zan yomonlashishi mumkin bo'lsa-da, ular inson ta'siridan zarar etkazishi va tartibsizlikni ko'rsatishi mumkin. Iqlim o'zgarishi, yog'ingarchiliklar farqlari, ishlab chiqarish sharoitlari va mahsulot sifati kabi ko'plab omillar ekologik o'zgarishlarni aks ettiradi. So'nggi yillarda ekologik o'zgarishlar, ayniqsa insonparvarlik harakati natijasida keng tarqalgan.
Global iqlimning oshishi, tuproqlarning samarasizligi oshishi, yashil maydonlarni kamaytirish va boshqalar. Birinchi omil inson omili bo'lib, ko'pgina vaziyatlarni shakllantirishi mumkin. Inson tabiatda qilgan bu salbiy o'zgarishlar odamlarga yana ta'sir qiladi. Ekologik muvozanatni buzish natijasida inson sog'lig'iga chuqur ta'sir ko'rsatadigan yomon stsenariylarning paydo bo'lishi muqarrar. Masalan, so'nggi yillarda GDO mahsulotlarining yanada keng tarqalib borayotganini namoyish etamiz. Genetika jihatidan o'zgartirilgan organizmlar insonning sog'lig'iga sezilarli darajada tahdid soluvchi bunday moddalar, ilmiy tadqiqotlar natijasida isbotlangan. Tezroq va ko'proq ishlab chiqarishni xohlaydigan insoniyat, bunga erishish uchun sog'lom omilni e'tiborsiz qoldiradi. Masalan, bugungi kunda ko'plab saraton kasalliklarining asosiy sabablaridan biri va kasallikning turli xil turlari ekologik muvozanatni tubdan buzadigan yo'llardan biri bo'lgan GDO mahsulotidir.
Ekologiya omilining sog'likka ta'siri, bizning nomimizdan, biz keng miqyosda va atmosfera o'lchovlarida uchraydigan global isish muammosini yana bir bor ta'kidlashimiz mumkin. Yashil maydonlarning pasayishi aholining tabiatiga xos bo'lgan eng katta zararlardan biri bo'lib, unda rejasiz kengayish va tartibsiz ko'payish kuzatiladi. Ekologik muvozanatning yomonlashuviga olib keladigan eng muhim tahdidlardan biri - kislorod manbalari hisoblangan yashil hududlarni bosqichma-bosqich qisqartirish natijasida atmosferaga chiqariladigan zararli gazlar kontsentratsiyasi. Iqlim o'zgarishi natijasida inson, hayvon, o'simlik, qisqacha barcha tirik organizmlar yomon ta'sir ko'rsatadi. Hayotiy faoliyatida muhim tahdidlarga duch keladigan tirik organizmlar ushbu ekologik muvozanatdagi o'zgarishlar bilan bog'liq jiddiy muammolarga duch kelishi mumkin.
Natijada, barcha tirik va tirik jonzotlarning birlashtirgan ekologik muhitlari barcha tirik va tirik jonzotlarga bevosita ta'sir ko'rsatadi. Shu sababli, ushbu ekologik muvozanatdagi har qanday noqulayliklar va uzilishlar butun tirik mavjudotlarning, ayniqsa insonning salomatligiga salbiy ta'sir ko'rsatadigan oqibatlarga olib keladi. Tabiatning yagona aql-zakovati sifatida bizni qutlagan odamlar, ekologiyaning bevosita sog'lig'iga ta'sirini hisobga olishi va bu yo'nalishdagi tiklash ishlarini amalga oshirishi kerak.