Mavzu: Eritmalarning elekt o’tkazuvchanligi

ERITMALARNING ELEKTR O’TKAZUVCHANLIGI

• ERITMALARNING ELEKTR O’TKAZUVCHANLIGI

 

• Moddaning tashqi elektr maydon ta’sirida elektr tokini o’tkazish xususiyati elektr o’tkazuvchanlik dyiladi. Eritmalarning elektr o’tkazuvchanligi elektrolitik dissotsiyalanish natijasida eritmada paydo bo’ladigan ionlar tufaylidir. 
• Eritmalarda elektr zaryadni tashuvchilar ionlar bo’lgani sababli eritmaning elektr o’tkazuvchanligi ionlarning konsentratsiyasiga to’g’ri mutanosib bo’ladi. 
• Elektr o’tkazuvchanlik vaqt birligi ichida elektrolit orqali o’tgan elektr miqdori (kulonlar) bilan o’lchanadi. Elektr o’tkazuvchanlik qarshilikka teskari kattalik bo’lgani uchun quyidagicha yoziladi: ba’zi elektrolitlar eritmalarining solishtirma elektr o’tkazuvchanlik qiymatlari keltirilgan

Eritmalarning elektr o’tkazuvchanligini, ularning elektr oqimini o’tishiga ko’rsatgan qarshiligi orqali ifodalash mumkin. Ma‘lumki, o’tkazgichda kuzatilgan qarshilik (R)

• Eritmalarning elektr o’tkazuvchanligini, ularning elektr oqimini o’tishiga ko’rsatgan qarshiligi orqali ifodalash mumkin. Ma‘lumki, o’tkazgichda kuzatilgan qarshilik (R)
• R=p l/s

bo’ladi, bunda

• l – o’tkazgichning umumiy uzunligi;
• s – uning ko’ndalang kesim yuzasi;
• r – solishtirma qarshilik. r –ninig teskari qiymatiga, ya‘ni - solishtirma elektr o’tkazuvchanlik deyiladi. Solishtirma elektr o’tkazuvchanlik – bir – biridan 1 metr (1 sm) oraliqda va 1 m2 (1 sm2 yuzali) ikki tekis elektrodlar orasida joylashgan suyuqlikning elektr o’tkazuvchanligidir. Solishtirma elektr o’tkazuvchanlik o’lchami om- m- (om-1 sm-) bilan ifodlanadi. Muayyan haroratda eritmaning konsentratsiyasi ortishi bilan elektr o’tkazuvchanlik dastlab ko’paya boradi. Ma‘lum konsentratsiyadan so’ng esa, kamaya boshlaydi.

Elektr o’tkazuvchanlik ionlarning soniga va ularning harakat tezligiga bog’liq. Konsentratsiya o’zgarishi bilan kuchsiz elektrolitlar ionining harakat tezligi deyarli o’zgarmaydi. Shunga ko’ra, kuchsiz elektrolitlarning elektr o’tkazuvchanligi qiymati, asosan ionlarning soniga bog’liq. Konsentratsiya ortishi bilan bir tomondan: erigan modda molekulalarining soni ko’paysa, ikkinchi tomondan dissotsilanish darajasining kamayishi natijasida ionlarning soni kamayadi. Maksimumgacha birinchi effekt, so’ng ikkinchi effekt ustunlik qiladi.

• Elektr o’tkazuvchanlik ionlarning soniga va ularning harakat tezligiga bog’liq. Konsentratsiya o’zgarishi bilan kuchsiz elektrolitlar ionining harakat tezligi deyarli o’zgarmaydi. Shunga ko’ra, kuchsiz elektrolitlarning elektr o’tkazuvchanligi qiymati, asosan ionlarning soniga bog’liq. Konsentratsiya ortishi bilan bir tomondan: erigan modda molekulalarining soni ko’paysa, ikkinchi tomondan dissotsilanish darajasining kamayishi natijasida ionlarning soni kamayadi. Maksimumgacha birinchi effekt, so’ng ikkinchi effekt ustunlik qiladi.
• Harorat ko’tarilishi bilan, asosan, quyidagi uch xil o’zgarish bo’ladi: 1) muhitning qovushoqligi kamayadi; 2) ionlarning gidratlanish pasayadi; 3) ionlarning harakat tezligi ortadi.