Mavzu: Etilen qatori uglevodorodlari. Reja: To’yinmagan uglevodorodlarning tuzilishi

4. Sulfat kislotaning alkenlarga birikishi. 
Sulfat kislota alkenlarga oson (0
о
С da) birikib, alkilsulfat kislotalar hosil qiladi. Reaktsiyani 
amalga oshirish uchun gazsimon alkenlar sulfat kislotaga yuboriladi., suyuq alkenlar kislota 
bilan chayqatiladi. Hosil bo’lgan alkilsulfo kislotalar kuchli gigroskopik moddalar bo’lib, sof 
holda ajratib olish qiyin. Ularga suv qo’shib qizdirilganda oson gidrolizlanib, spirt va sulfat 
kislotaga parchalanadi. 
Masalan,
98% li H
2
SO
4 qizdirish 
СН
2
= СН
2
СН
3
– СН
2
– SO
3
H +H
2
O CH
3
CH
2
OH +H
2
SO
4 
Simmetrik bo’lmagan alkenlarga sulfat kislota Markovnikov qoidasiga muvofiq birikadi. 
Bu reaktsiya ham ikki bosqichda boradi. Birinchi bosqichda sulfat kislotaning protoni manfiy 
zaryadlangan uglerodga birikib, karbokation hosil qiladi; ikkinchi bosqichda bisulfat anioni 
karbokationning musbat zaryadlangan uglerod atomiga birikadi. 
Polimerlanish reaktsiyalari. Bir necha quyi to’yinmagan birikmalarning zaro 
birikishi natijasida molekulyar massasi dastlabki olingan birikmadan bir necha marta 
yuqori bo’lgan moddalar hosil bo’lish reaktsiyasiga polimerlanish, hosil bo’lgan modda esa 
polimer deyiladi. 

---

Oksidlanish reaktsiyalari. Alkenlarning oksidlanishini 1888 yilda Ye.Ye.Vagner 
ishqoriy muhitda kaliy permanganatning suvdagi suyultirilgan eritmasi bilan oksidlanganda 1,2- 
diollar (glikollar) hosil bo’lishini isbotladi. 
Н
2
С = СН
2
 + 2КMnO
4
 + 4H
2
O = 3CH
2
OH – CH
2
OH + 2KOH + 2MnO