Mavzu: Firma nazariyasi. Tranzaksiya xarajatlar nazariyasi

Mazkur bosqich quyidagi sharoitlar bilan tavsiflanadi:

• mehnatning texnik mazmunini murakkablashuvi xodimlar ma’lumoti darajasining sezilarli о‘sishiga olib keldi;
• ish beruvchilarning xodimlarga bog‘liqlik darajasi ortdi, xodimlarni boshqarish mexanizmlari takomillashdi.

Tranzaksiya xarajatlarini aniq (aniq) va yashirin (noto'g'ri)ga bo'lish mumkin; o'lchanadigan va o'lchanmaydigan; statistika va buxgalteriya hisobida aks ettirilgan va aks ettirilmagan; mutlaq va o'rtacha; ex ante va ex post (shartnoma loyihasini tuzish, muzokaralar o'tkazish, bitimni amalga oshirish kafolatlarini ta'minlash bilan bog'liq xarajatlar; sud jarayonlari, tashkiliy va operatsion xarajatlar bilan bog'liq muzokaralar xarajatlari); shartnoma oldidan, shartnomadan, shartnomadan keyingi.

• Tranzaksiya xarajatlarini aniq (aniq) va yashirin (noto'g'ri)ga bo'lish mumkin; o'lchanadigan va o'lchanmaydigan; statistika va buxgalteriya hisobida aks ettirilgan va aks ettirilmagan; mutlaq va o'rtacha; ex ante va ex post (shartnoma loyihasini tuzish, muzokaralar o'tkazish, bitimni amalga oshirish kafolatlarini ta'minlash bilan bog'liq xarajatlar; sud jarayonlari, tashkiliy va operatsion xarajatlar bilan bog'liq muzokaralar xarajatlari); shartnoma oldidan, shartnomadan, shartnomadan keyingi.
• Zamonaviy iqtisodiyotda tranzaksiya xarajatlarining kattaligi yuqori va davlatning iqtisodiy roli kuchayganligini hisobga olgan holda, ular o'sish tendentsiyasiga ega.

Ommaviy tanlov nazariyasi bozor shakllanishining to‘liq emasligini va shu bilan bog‘liq holda bitimda kontragentning o‘rnini bosuvchi shaxsni topish qiyinligini, milliy bozor hajmi va uning ishtirokchilarining ko‘pligini ta’kidlaydi; - bitimlar nazariyasi tranzaksiya xarajatlarining yuqori darajasini turli kelishuvlar nisbatlarining beqarorligi va ularning o'zaro bog'liqligi variantlari sifatida parchalanish va kengayishning ustunligi bilan izohlaydi.
Tranzaksiya xarajatlari - mulk huquqini almashtirish va himoya qilish bilan bog'liq barcha xarajatlar. Bu ayirboshlash xarajatlari. Ishlab chiqarish xarajatlaridan farqli o'laroq, muomala xarajatlari qiymat yaratish jarayoni bilan bog'liq emas.