Mavzu: Fotosintez intensivligiga turli nurlarning va haroratning ta’siri

Fotosintezning mahsuldorligi o'simliklaming turlariga ham bog'liqdir. Masalan, soyada o‘suvchi marshansiya inoxida maksimum fotosintez 1000 lk kuzatilsa, ayrim yorug‘likni sevuvchi daraxtlarda 10—40 ming lk va undan ham yuqori bo'lishi mumkin. Bizning mintaqamizda joylashgan Tyan-Shan va Pomir tog'lari quyosh nurlari eng ko'p tushuvchi joylar hisoblanadi (180 ming lk) va ularning yuqori cho'qqilarida o'suvchi o'simliklarda maksimal fotosintez 60 ming lk darajasida ro'y beradi.

Fotosintezda sarf bo'lgan C 0 2 miqdorining nafas olishda ajralib chiqqan C 0 2 miqdoriga teng bo'lgan yorug'lik darajasi yorug'likning kompensatsion nuqtasi deyiladi. Ushbu ko'rsatkich 20°C haroratda va havoda 0,03% C 0 2 mavjud bo'lganda o'lchanadi.

Fotosintezda sarf bo'lgan C 0 2 miqdorining nafas olishda ajralib chiqqan C 0 2 miqdoriga teng bo'lgan yorug'lik darajasi yorug'likning kompensatsion nuqtasi deyiladi. Ushbu ko'rsatkich 20°C haroratda va havoda 0,03% C 0 2 mavjud bo'lganda o'lchanadi.

Haroratning ta’siri

Fotosintezning birlamchi fotofizik jarayonlari (energiyaning yutilishi va kuchirilishi, qo‘zg‘algan holga o ‘tishi) haroratga bog‘liq emas. Ammo haroratga nisbatan fotosintetik fosforirlanish jarayoni o‘ta sezgir hisoblanadi. Fotosintez jarayonidagi fermentativ reaksiyalar tezligi harorat har 10°C oshganda 2-3 baravar ortadi (Q = 2-3).

Umumiy fotosintez jarayoniga haroratning ta’sirini uch qismga b o iib qarash mumkin, ya’ni minimal, optimal va maksimal. Ammo Yer iilimining turli qutblaridagi o‘simliklar uchun ushbu ko'rsatkichlar Inrlicha bo'ladi. Masalan, shimoliy kenglik o'simliklarida fotosintez Jtunyonining borishi uchun eng past harorat —15°C bo'lsa tropik o'simliklarda nisbatan past haroratlar chegarasida, ya’ni 4-8°C atrofida bo'ladi.

Umumiy fotosintez jarayoniga haroratning ta’sirini uch qismga b o iib qarash mumkin, ya’ni minimal, optimal va maksimal. Ammo Yer iilimining turli qutblaridagi o‘simliklar uchun ushbu ko'rsatkichlar Inrlicha bo'ladi. Masalan, shimoliy kenglik o'simliklarida fotosintez Jtunyonining borishi uchun eng past harorat —15°C bo'lsa tropik o'simliklarda nisbatan past haroratlar chegarasida, ya’ni 4-8°C atrofida bo'ladi.