Tezkorlikni qobiliyatlarining namoyon bo’lishiga ta’sir etadigan omillar.
Bioenergetik;
Funktsional va biokimyoviy tejamkorlik;
Funktsional barqarorlik;
Shaxsiy-ruhiy fazilatlar;
|
Irsiyat;
Maxsus mashqlar;
Hayot tarzi;
Yosh va jins.
|
Jismoniy tarbiya amaliyotida aqliy, jismoniy, emotsional, sensor charchoqlarni farqlashimizga to’g’ri kelmoqda.
Tezkorlikni vositalar va vositalarsiz o’lchanadi. Tezkorliknini vositali o’lchash uchun ma’lum tezlik bilan yugurish tavsiya qilinadi, hamda o’sha intensivlikni bo’shashtirmay ushlay olish vaqti (tezlikni susayishi boshlangunga qadar) hisoblanadi. Shuning uchun to’g’ridan-to’g’ri Tezkorliknini o’lchash juda noqulay. Ko’proq vositasiz ulchashdan foydalaniladi. Sport amaliyotida, uzoq masofaga (10.000 m; 20.000 m) yugurish uchun sarflangan vaqtiga qarab Tezkorlikni baho beriladi.
Kishining harakat faoliyati turlichadir. Charchoqning xarakteri va mexanizmiga qarab maxsus va umumiy Tezkorlikni farqlanadi. Tanlab olingan (ixtisoslik) sport turi yoki mehnat faoliyati uchun talab qilinadigan Tezkorliknini maxsus Tezkorlikni, boshqa hayotiy sharoitdagi faoliyat uchun lozim bo’lgan Tezkorliknini umumiy Tezkorlikni deyiladi. Bokschining maxsus chidamliligi, futbolchining umumiy chidamliligi degan iboralar dan amaliyotda foydalanilmoqda.
Tezkorlikni qobiliyatlarini rivojlantirishga yo’naltirilgan jismoniy mashqlarni bajarishda ularning organizmga bo’lgan yuklamasining yig’indisi quyidagi besh komponenti.
|
Mashq shiddati;
Mashq davomiyligi;
Qayta bajarishlar soni;
Dam olish intervallarining davomiyligi;
Dam olish xarakteri.
|
Yugurish, suzish, chang’ida yurish, qayiq xaydash kabi sport turlarida deyarli barcha muskullarharakat faoliyatida ishtirok etadi. Shuning uchun charchoq ayrim muskullar guruhidahamda organizmning barcha muskullarida bo’lishi Tezkorliknini maxsus va umumiyligini keltirib chiqaradi va shakl jihatdan bir xil bo’lgan mashqlarni turli intensivlikda bajarish imkonini yaratadi. Bunda Tezkorlikniham turlicha namoyon bo’ladi. Shuning uchun jismoniy mashqlarni bajarishda organizmning charchoqqa nisbatan talabi turlicha bo’ladi.3
Do'stlaringiz bilan baham: |
