|
Eralar
mln. yil
|
Davrlar (mln yil) va ularning indekslari
|
Asosiy tabiiy voqealar.
|
Tarkib topgan foydali qazilmalar
|
|
Kayna-zoy
erasi
|
To`rtlamchi yoki avtoropogen davri 1,3 mln. yil, K
|
Bir necha bor muzlik bosgan. Hozirgi zamon relyefi paydo bo`lgan.
|
qurilish materiallari (gil, qum), torf, sochma oltin.
|
|
Neogen davri, 21 mln.yil, N
|
Tez-tez kuchli vulqonlar otilib turgan. Ilgari yaxlit bo`lgan O`rta dengiz, Qora, Kaspiy, Orol dengizlari bo`linib ketgan. Odamsimon maymunlar taraqqiy etgan
|
Qo`ng`ir ko`mir, neft, qahrabo, toshtuz, cho`kindi temir rudalari, qurilish materiallari (granit, marmar)
|
|
Paleogen davri. 42 mln yil. R
|
Mezozoy erasida ko`tarilgan tog’lar yemirilib ketgan. Alp tog’ burmalanishi boshlangan
|
Qo`ng`ir ko`mir, neft-yonuvchi slaanes fosforit, toshtuz, cho`kindi temir rudalari, alyuminiy rudasi (boksitlar).
|
|
Mezozoy erasi
|
Bo`r, 70 mln yil, K
|
Yopiq urug’li o`simliklar paydo bo`lgan, sudralib yuruvchilar qirilib ketgan. qushlar taraqqiy etgan, sut emizuvchilar paydo bo`lgan.
|
Ko`mir, neft, yonuvchi gaz, fosforit, bo`r.
|
|
Yura, 58 mln yil, J
|
Iqlim issiq va sernam bo`lgan. Ochiq urug’li o`simliklar keng rivojlangan. Sudralib yuruvchilar ko’paygan. qushlar paydo bo`lgan.
|
Toshko`mir, qo`ng`ir ko`mir, neft, fosforit, yonuvchi slanes.
|
|
Trias, 45 mln yil, T.
|
qadimgi sudralib yuruvchilar qirilib ketgan mezozoy sudralib yuruvchilari paydo bo`lgan.
|
Tosh tuz, neft, ko`mir, alyuminiy xom ashyosi.
|
|
Paleozoy erasi
|
Perm, 45 mln. yil. R
|
Gersin burmalinishi tugagan. Iqlim quruq bo`lgan. Daraxtsimon paporotnik qirqbo`g`inlardan iborat o’rmonlar tugab ketgan, yalang’och urug’li o`simliklar paydo bo`lgan. Sudralib yuruvchi hayvonlar ko’payib ketgan.
|
Tosh tuzi, kaliy tuzi, gips, ko`mir, neft, gaz.
|
|
Toshko`mir (karbon) 60 mln. yil, S
|
Kaledon tog’ tizmalari yuvilib ketgan Gersin tog` burmalanishi boshlangan. Botqoqli pasttekisliklar ko`paygan. Iqlim issiq va sernam bo`lgan. Sudralib yuruvchilar paydo bo`lgan quruqlikda ham suvda ham yashovchi hayvonlar ko`payib ketgan.
|
Ko`mir va neft ko`p paydo bo`lgan mis, qalay, volfram, polimetall rudalari.
|
|
Devon 80.mln yil, D
|
Dengizlar maydoni qisqargan. Iqlim issiq bo`lgan daslabki cho`llar paydo bo`lgan. Umurtqalilar suvdan quruqlikka chiqqan. Quruqlikda ham suvda ham yashovchi hayvonlar dunyoga kelgan Quruqlik o`simliklari keng tarqalgan. Yalang`och urug`li o`simliklar vujudga kelgan.
|
Neft, yonuvchi gaz, tuz va mineral shifobaxsh suvlar.
|
|
Silur, 25 mln. yil. S
|
Kaledon burmalanishining asosiy fazasi ro`y byergan. Baliqlar paydo bo`lgan.
|
Temir, mis rudalari va boshqa rudalar.
|
|
Ordovik, 45mln. yil O
|
Dengiz havzalari qisqargan. Kuchli vulqanlar otilgan. Quruqlikda dastlabki umurtqasiz hayvonlar paydo bo`lgan.
|
|
|
Kembriy 100 mln.Yil
|
Materiklar pasaygan va keng maydonlarni dengiz bosgan. Baykal tog’ burmalanish tugagan.
|
Boksit, fosforit cho`kindi, marganes va temir rudalari.
|
|
Prote-rozoy erasi. 2000 mln yilga yaqin R
|
|
Baykal burmalanishining bosh fazasi bo`lib o`tgan va Baykalbo`yi va Zabaykale tog’ tizmalari paydo bo`lgan kuchli vulqanlar otilgan. Baktyeriyalar va suv o`tlari rivojlangan.
|
Temir rudasi. Polimetall rudalari. Grafit, Qurilish materiallari.
|
|
Arxey erasi 2000 mln yildan ortiq A
|
|
Organik dunyosi-skeletsiz yumshoq tanli organizimlardan iborat. Ularning tosh qolidiqlari emas, balki bazan izlarigina uchraydi.
|
|
