Mavzu: Harakat qonunlarining aylanma harakatga tatbiqi. Mavzu: Harakat qonunlarining aylanma harakatga tatbiqi

2. Massani birligini to’g’ri ko’rsatilgan javobni ko’rsating.

a)tonna b)kg c)gram d)milligram

3. Kuchni o’lchaydigon asbob.

a)Menzurka b) Manometr c) Dinamometr d) Paskal

4. 2 ta aravachaga bir xil kuch ta’sir etdi. 1-aravachaning massasi 50 kg, 2-aravachaning massasi esa 75 kg bo’lsa ulardan qaysi biri tezroq harakatlanadi.

a)birinchisi b)ikkinchisi c)teng harakatlanadi d)ikkalasi to’xtab qoladi

5 Jismning massasi nimalarga bog’liq.

1)hajmiga 2)kuch 3)posim 4)zichligi

a)1,2 b)1,3 c)1,3 d)1,4

Aylana bo‘ylab bir xil tezlikda harakat qilayotgan jismning chiziqli tezligi turli vaqtda turli yo‘nalishga ega bo‘lganligi sababli jism tezla nishga ega bo‘ladi. Bunday tez lanishni markazga intilma tez lanish (ai) deb atagan edik. m massali sharcha R uzunlikdagi ipga bog‘langan holda υ chiziqli tezlik bilan aylantirilayotgan bo‘lsin (76-rasm), bunda sharcha olgan ai markazga intilma tezlanishi quyidagicha ifodalanishini bilamiz:

Aylana bo‘ylab bir xil tezlikda harakat qilayotgan jismning chiziqli tezligi turli vaqtda turli yo‘nalishga ega bo‘lganligi sababli jism tezla nishga ega bo‘ladi. Bunday tez lanishni markazga intilma tez lanish (ai) deb atagan edik. m massali sharcha R uzunlikdagi ipga bog‘langan holda υ chiziqli tezlik bilan aylantirilayotgan bo‘lsin (76-rasm), bunda sharcha olgan ai markazga intilma tezlanishi quyidagicha ifodalanishini bilamiz:

Aylanma harakatda tezlanish jismning aylanish markaziga yo‘nalganligini bilamiz. Aylanma harakatda jismga ta’sir etayotgan kuch ham tezlanish yo‘nalishida, ya’ni aylanish markaziga intilgan bo‘ladi. Demak, jism aylanma harakat qilishi uchun unga doimo aylana markaziga yo‘nalgan kuch ta’sir etib turishi kerak ekan. Agar bu kuch bo‘lmasa, jism yana to‘g‘ri chiziqli tekis harakatini davom ettiradi. Jismni aylanma harakat qildiruvchi kuch markazga intilma kuch deb ataladi va uni bilan belgilaymiz. Nyutonning ikkinchi qonuniga binoan = m ekanligidan: