Mavzu: Haroratni òzgarshi sababli òlchash asbobda kelib chiqadigan xatolikni aniqlash Reja

Birgalikdagi o‘Ichash - turli nomli ikki va undan ortiq kattaliklar orasidagi 
munosabatni topish uchun bir vaqtda o‘tkazi1adigan o‘1chash1ar. Misol, 
rezistorning 20 
0
S dagi elektr qarshiligi qiymatini turli xaroratlarda o‘1chab 
topish. 
Mutlaq o‘Ichash - bir yoki bir necha asosiy kattaliklarni bevosita o‘1chanishini 
va (yoki) fizikaviy doimiylikning qiymatlarini qo‘11ash asosida o‘tkazi1adigan 
o‘1chash. 
Nisbiy o‘lchash - kattalik bilan birlik o‘rnida olingan nomdosh kattalikning 
nisbatini yoki asos qilib olingan kattalikka nisbatan nomdosh kattalikning 
iiHc6iiñ 
xyToax 
6iipra ii 
a 
6eaociiza 

---

27 
o‘zgarishini o‘1chash. 
2. 
O‘lchash usullari. 
O‘lchash usuli — deganda o‘1chash qonun-qoidalari va o‘lchash vositalaridan 
foydalanib, kattalikni uning birligi bilan solishtirish usullarini tushunamiz. 
O‘lchashning quyidagi usullari mavjud: 
Bevosita baholash usuli - bevosita o‘1chash asbobining sanash qurilmasi 
yordamida to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘1chanayotgan kattalikning qiymatini topish. Masalan, 
prujinali manometr bilan bosimni o‘1chash yoki ampermetr yordamida tok kuchini 
topish. 
O‘lchov bilan taqqoslash (solishtirish) usuli - o‘1chanayotgan kattalikni 
o‘1chov orqali yaratilgan kattalik bilan taqqoslash (solishtirish) usuli. Masalan tarozi 
toshi yordamida massani aniqlash. O‘lchov bilan taqqoslash usulining o‘zini bir 
nechta turlari mavjud: 
Ayirmali o‘lchash (differensial) usuli - o‘lchov bilan taqqoslash usulining 
turi hisoblanib, o‘1chanayotgan kattalikning va o‘lchov orqali yaratilgan kattalikning 
ayirmasini (farqini) o‘lchash asbobiga ta’sir qilish usuli. Misol qilib uzunlik o‘1chovini 
qiyoslashda uni komparatorda namunaviy o‘1chov bilan taqqoslab o‘tkaziladigan 
o‘1chash. YOki, voltmetr yordamida ikki kuchlanish
orasidagi farqni o‘1chash, bunda kuchlanishlardan biri juda yuqori aniqlikda 
ma’1um, ikkinchisi esa izlanayotgan kattalik hisoblanadi. U —Uo —BU Ux bilan U0 
qanchalik yaqin bo‘1sa, o‘1chash natijasi ham shunchalik aniq bo‘1adi.