Mavzu. Haydovchi va uning harakat xavfsizligini ta’minlashdagi
Download 0.86 Mb. Pdf ko'rish
|
9-MAVZU
|
6.1-jadval
T/r Transport vositalari nomlari va ularning tasniflari Tibbiy ko’rik muddati 1. Barcha turdagi va markadagi mototsikl, motorellor. Barcha tur va markali mopedlar «A» toifasi 3 yilda 1 marta 2. To’la og’irligi 3500 kg dan oshmaydigan, o’rindiqlari haydovchilarnikidan tashqari 8 dan oshmagan avtomobillar «V» toifasi, yollanib va yollanmasdan ishlaydigan haydovchlar. 3 yilda 1 marta 3. Yuk tashiydigan, to’la og’irligi 3500 kg dan oshadigan avtomobillar, «S» toifasi 3 yilda 1 marta 4. Yo’lovchilarni tashishga mo’ljallangan va o’rindig’i haydovchinikidan tashqari 8 ta bo’lgan avtomobil «D» toifali 3 yilda 1 marta 5. SHatakchi transport vositalari tarkibi «V», «S» yoki «D», «E» toifalari 3 yilda 1 marta 6. Trolleybus, tramvay 3 yilda 1 marta 7. Barcha toifadagi nogironlar (Ulug’ Vatan urushi, harbiylar, mehnat va bolalikdan nogironlar uchun qo’lda boshqariladigan avtomobillar) 3 yilda 1 marta 8. Nogironlar motokajovasi 2 yilda 1 marta 9. Barcha toifadagi haydovchilar: - stajirovkani o’tgan, haydovchi huquqiga ega nogiron - 55 yoshga to’lgan erkaklar, 50 yoshga to’lgan ayol haydovchilar - Ulug’ Vatan urushi qatnashchilari, harbiy mehnat nogironlari 2 yilda 1 marta 2 yilda 1 marta 2 yilda 1 marta Qatnov oldidan haydovchilar sog’ligini tekshirish vaqtida quyidagi ishlar bajariladi: - haydovchining o’zidan sog’ligi to’g’risidagi fikri eshitiladi; - tana harorati o’lchanadi; - qon bosimi o’lchanadi; - tomir urishi aniqlanadi; - nafas chiqarishda alkogolning belgilari aniqlanadi. Tibbiyot ko’rigidan so’ng haydovchining yo’l varaqasiga «qatnovga ruxsat berildi» degan shtamp qo’yiladi va uni tibbiyot xodimi imzolaydi. Quyidagi hollarda haydovchiga transport vositasini boshqarishga ruxsat etilmaydi: - vaqtincha ishga yaroqsizlik belgilari aniqlanganda (tana harorati, qon bosimi yuqori bo’lganda va h.k.) - nafas chiqarganda alkogol hidi sezilganda. Haydovchi mehnat qobiliyatini yo’qotganda tibbiyot xodimi unga tibbiyot shifoxonasida vrach ko’rigidan o’tish uchun yo’llanma beradi. Haydovchini qatnovdan oldin ko’rikdan o’tkazishda vrach qabuli bo’lmasa, mehnatga yaroqsiz hisoblangan haydovchiga tibbiyot xodimi ishdan ozod qilinganligi to’g’risida ma’lumotnoma beradi va unda kasallik haqida qisqacha ma’lumot yozilib, vrachga keyingi kun borishi tavsiya etiladi. Tibbiyot xodimlari haydovchining qatnov oldidan tibbiyot ko’rigidan o’tganligi to’g’risidagi ma’lumotlarni 6.2-shakldagi jurnaliga kiritadi. 6.2-jadval Yoz il ga nn va qti Ta rtib ra qa mi Haydovchining familiyasi, ismi, otasining ismi Ta be l ra q ami Xa ydovc hini ng shiko ya tl ari Ta na ha ror ati Qon bosi mi Alkogolga tekshirilganligi Tomi r ur ishi Vr ac hg a yubor ish sa ba bl ari O’ rta ti bbiyot xodim i, na zor at chini ng im zosi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Haydovchining qonida alkogol belgilari mavjudligi aniqlansa, uning transportni boshqarishiga ruxsat berilmaydi. 6.4. HARAKATLANISH XAVFSIZLIGI VA ALKOGOL Inson organizmidagi alkogolni uning qonidagi, siydigi yoki ichidan puflab chiqargan havosidagi miqdoriga qarab aniqlash keng miqyosda yo’lga qo’yilgan. Ko’pchilik insonlarning qon tarkibidagi alkogol kontsentratsiyasi 0,05 % 0 (promill) bo’lsa, bu ularni birmuncha tinchlantiradi. Qon tarkibida alkogol kontsentratsiyasi 0,05 % 0 dan 0,15 % 0 gacha bo’lganda harakatlanish paytdagi muvozanat (koordinatsiya) va hatto harakatlarida (holatida) o’zgarish ko’zga tashlanadi. Bunday holat birinchi ko’rinishda miya faoliyatining stimullashganini (ko’p gapirish, agressivlashish, harakatlarning aktivlashishi), aslida esa oddiy holatda bunday qilinmasligini, miya faoliyatining tormozlanishi ekanligini bildiradi. Qondagi katta miqdordagi alkogol haydovchining qobiliyatini pasaytiradi va u o’zining holatini noto’g’ri baholab, ba’zan oddiy holatdagiga nisbatan yaxshi harakat qilayotgandek tuyuladi. O’tkazilgan ko’p yillik kuzatishlar shuni ko’rsatadiki, YTHda halok bo’lgan 45 57 % haydovchilarning qonida 0,1 % 0 alkogol kontsentratsiyasi bo’lganligi aniqlandi. Alkogol miqdorini aniqlash uchun Norvegiya davlati [11] birinchilar qatorida «promill» o’lchovining chegaraviy qiymatlarini kiritdi. Agarda haydovchining qonida alkogol miqdori 0,5 promilldan katta bo’lsa, u holda haydovchi mast deb aytiladi (0,5 promill deganda 50 milligramm alkogolni 100 millimetr qondagi miqdori tushuniladi). Alkogol ta’sir qilishi natijasida haydovchining markaziy nerv tizimi ta’sirlanadi va axborotni qabul qilishi susayadi, reaktsiya vaqti ortadi, halokatli vaziyatiga tushgan vaqtida qaror qabul qilishida xatoliklarga yo’l qo’yadi. O’tkazilgan izlanishlar [11] shuni ko’rsatadiki, 30 % yaqin haydovchilar YTH sodir etilganda mast holatda bo’lganlar. Haydovchining qoni tarkibida alkogol miqdori qancha ko’p bo’lsa, uning shuncha ko’p YTHni vujudga keltirishda tavakkal qilish darajasi ortadi (6.3-jadval). 6.3-jadval Ko’rsatkichlar Alkogolning haydovchi qonidagi miqdori, promillda Mast emas 0-0,5 0,51-0,99 1,00-1,49 1,5 va katta Mast haydovchining ichmagan haydovchiga nisbatan YTHdagi tavakkaligi Jarohat olingan jami YTH 1 15 39 104 Halok bo’lgan haydovchilar 13 98 556 Mast haydovchilar sodir etgan YTH to’g’risidagi ayrim ma’lumotlarni Norvegiya davlatining markaziy statistika byurosi tomonidan tahlil qilinib [1] quyidagi xulosaga kelingan (6.4-jadval). Download 0.86 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|