Mavzu. Haydovchi va uning harakat xavfsizligini ta’minlashdagi


Download 0.86 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/7
Sana28.12.2022
Hajmi0.86 Mb.
#1017211
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
9-MAVZU

6.1-jadval 
T/r 
Transport vositalari nomlari va ularning tasniflari 
Tibbiy ko’rik muddati 
1. 
Barcha turdagi va markadagi mototsikl, motorellor. Barcha 
tur va markali mopedlar «A» toifasi 
3 yilda 1 marta 
2. 
To’la og’irligi 3500 kg dan oshmaydigan, o’rindiqlari 
haydovchilarnikidan tashqari 8 dan oshmagan avtomobillar 
«V» toifasi, yollanib va yollanmasdan ishlaydigan 
haydovchlar. 
3 yilda 1 marta 
3. 
Yuk tashiydigan, to’la og’irligi 3500 kg dan oshadigan 
avtomobillar, «S» toifasi 
3 yilda 1 marta 
4. 
Yo’lovchilarni tashishga mo’ljallangan va o’rindig’i 
haydovchinikidan tashqari 8 ta bo’lgan avtomobil «D» 
toifali 
3 yilda 1 marta 
5. 
SHatakchi transport vositalari tarkibi «V», «S» yoki «D», 
«E» toifalari 
3 yilda 1 marta 
6. 
Trolleybus, tramvay 
3 yilda 1 marta 
7. 
Barcha toifadagi nogironlar (Ulug’ Vatan urushi, harbiylar, 
mehnat 
va 
bolalikdan 
nogironlar 
uchun 
qo’lda 
boshqariladigan avtomobillar) 
3 yilda 1 marta 
8. 
Nogironlar motokajovasi 
2 yilda 1 marta 
9. 
Barcha toifadagi haydovchilar: 
- stajirovkani o’tgan, haydovchi huquqiga ega
nogiron 
- 55 yoshga to’lgan erkaklar, 50 yoshga to’lgan ayol
haydovchilar 
- Ulug’ Vatan urushi qatnashchilari, harbiy
mehnat nogironlari 
2 yilda 1 marta 
2 yilda 1 marta 
2 yilda 1 marta 
Qatnov oldidan haydovchilar sog’ligini tekshirish vaqtida quyidagi ishlar bajariladi: 
- haydovchining o’zidan sog’ligi to’g’risidagi fikri eshitiladi; 
- tana harorati o’lchanadi; 
- qon bosimi o’lchanadi; 
- tomir urishi aniqlanadi; 
- nafas chiqarishda alkogolning belgilari aniqlanadi. 


Tibbiyot ko’rigidan so’ng haydovchining yo’l varaqasiga «qatnovga ruxsat berildi» 
degan shtamp qo’yiladi va uni tibbiyot xodimi imzolaydi. 
Quyidagi hollarda haydovchiga transport vositasini boshqarishga ruxsat etilmaydi: 
- vaqtincha ishga yaroqsizlik belgilari aniqlanganda (tana harorati, qon bosimi yuqori 
bo’lganda va h.k.) 
- nafas chiqarganda alkogol hidi sezilganda. 
Haydovchi mehnat qobiliyatini yo’qotganda tibbiyot xodimi unga tibbiyot shifoxonasida 
vrach ko’rigidan o’tish uchun yo’llanma beradi. Haydovchini qatnovdan oldin ko’rikdan 
o’tkazishda vrach qabuli bo’lmasa, mehnatga yaroqsiz hisoblangan haydovchiga tibbiyot xodimi 
ishdan ozod qilinganligi to’g’risida ma’lumotnoma beradi va unda kasallik haqida qisqacha 
ma’lumot yozilib, vrachga keyingi kun borishi tavsiya etiladi. 
Tibbiyot xodimlari haydovchining qatnov oldidan tibbiyot ko’rigidan o’tganligi 
to’g’risidagi ma’lumotlarni 6.2-shakldagi jurnaliga kiritadi. 
6.2-jadval 
Yoz
il
ga
nn
va
qti
Ta
rtib
ra
qa
mi
Haydovchining 
familiyasi, 
ismi, otasining 
ismi 
Ta
be

ra
q
ami
Xa
ydovc
hini
ng
shiko
ya
tl
ari
Ta
na
ha
ror
ati
Qon
bosi
mi
Alkogolga
tekshirilganligi
Tomi

ur
ishi
Vr
ac
hg

yubor
ish
sa
ba
bl
ari
O’
rta
ti
bbiyot
xodim
i, 
na
zor
at
chini
ng
im
zosi









10 
11 
Haydovchining qonida alkogol belgilari mavjudligi aniqlansa, uning transportni 
boshqarishiga ruxsat berilmaydi.
6.4. HARAKATLANISH XAVFSIZLIGI VA ALKOGOL 
Inson organizmidagi alkogolni uning qonidagi, siydigi yoki ichidan puflab chiqargan 
havosidagi miqdoriga qarab aniqlash keng miqyosda yo’lga qo’yilgan. Ko’pchilik insonlarning 
qon tarkibidagi alkogol kontsentratsiyasi 0,05 %
0
(promill) bo’lsa, bu ularni birmuncha 
tinchlantiradi. Qon tarkibida alkogol kontsentratsiyasi 0,05 %
0
dan 0,15 %
0
gacha bo’lganda 
harakatlanish paytdagi muvozanat (koordinatsiya) va hatto harakatlarida (holatida) o’zgarish 
ko’zga tashlanadi. Bunday holat birinchi ko’rinishda miya faoliyatining stimullashganini (ko’p 
gapirish, agressivlashish, harakatlarning aktivlashishi), aslida esa oddiy holatda bunday 
qilinmasligini, miya faoliyatining tormozlanishi ekanligini bildiradi. Qondagi katta miqdordagi 
alkogol haydovchining qobiliyatini pasaytiradi va u o’zining holatini noto’g’ri baholab, ba’zan 
oddiy holatdagiga nisbatan yaxshi harakat qilayotgandek tuyuladi. O’tkazilgan ko’p yillik 
kuzatishlar shuni ko’rsatadiki, YTHda halok bo’lgan 45

57 % haydovchilarning qonida 0,1 %
0
alkogol kontsentratsiyasi bo’lganligi aniqlandi. 
Alkogol miqdorini aniqlash uchun Norvegiya davlati [11] birinchilar qatorida «promill» 
o’lchovining chegaraviy qiymatlarini kiritdi. Agarda haydovchining qonida alkogol miqdori 0,5 


promilldan katta bo’lsa, u holda haydovchi mast deb aytiladi (0,5 promill deganda 50 
milligramm alkogolni 100 millimetr qondagi miqdori tushuniladi). 
Alkogol ta’sir qilishi natijasida haydovchining markaziy nerv tizimi ta’sirlanadi va 
axborotni qabul qilishi susayadi, reaktsiya vaqti ortadi, halokatli vaziyatiga tushgan vaqtida qaror 
qabul qilishida xatoliklarga yo’l qo’yadi. O’tkazilgan izlanishlar [11] shuni ko’rsatadiki, 30 % 
yaqin haydovchilar YTH sodir etilganda mast holatda bo’lganlar. Haydovchining qoni tarkibida 
alkogol miqdori qancha ko’p bo’lsa, uning shuncha ko’p YTHni vujudga keltirishda tavakkal 
qilish darajasi ortadi (6.3-jadval). 6.3-jadval
Ko’rsatkichlar 
Alkogolning haydovchi qonidagi miqdori, promillda 
Mast emas 0-0,5 0,51-0,99 
1,00-1,49 
1,5 va katta 
Mast haydovchining ichmagan haydovchiga nisbatan 
YTHdagi tavakkaligi 
Jarohat olingan
jami YTH 

15 
39 
104 
Halok bo’lgan haydovchilar 
13 
98 
556 
Mast haydovchilar sodir etgan YTH to’g’risidagi ayrim ma’lumotlarni Norvegiya 
davlatining markaziy statistika byurosi tomonidan tahlil qilinib [1] quyidagi xulosaga kelingan 
(6.4-jadval). 

Download 0.86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling