Mavzu: Ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar jismoniy tarbiyasi Reja

Ertalabki gimnastika yasli va bogʻchalarda ertalabki ovqatlanishdan oldin, 
bolalar uylarida esa uyqudan turib oʻtkaziladi. Yaslilarda 2 yoshgacha boʻlganlarda 
ertalabki gimnastika individual yoki 5-10 kishiga boʻlingan guruhlarda, yoshi 
kattalarda esa bolalarning barchasi bilan birgalikda umumiy oʻtkaziladi. Ertalabki 
gimnastika xilma-xil yurish, yugurish va turli xil mashqlar bajarish hamda sakrash 
bilan tugallanadi. Ayrim hollarda mashq syujetiga, ritmiga moslashtirilgan 
qoʻshiqlar bilan oʻtkaziladi. 
Tizimli oʻtkazilgan jismoniy mashqlar asosan bolalarni kuchini, elastikligini 
musta’kamlaydi, nafas olish, qon aylanish va yurak tomir tizimi ishlarini, 
organlardagi modda almashinuvi jarayonini yaxshilaydi. Bundan tashqari ertalabki 
gimnastika uyushgan holda yaxshi kayfiyat bilan boshlansa, har kungi bajarilgan 
jismoniy mashqlarning ta’sir kuchi qomatni tutish va jismoniy mashqlarning 
sogʻliqqa foydasi haqidagi dastlabki elementar bilimlarni shakllanishiga olib keladi. 

---

Kichik yoshdagilarda jismoniy mashqlar kimlarga yoki nimalargadir taqlid 
qilish va hayotda uchraydigan syujetlarni oʻz ichiga olishi kerak. Mashqlar 3 dan 6 
gacha, yoshi ulgʻaygan sari 8 tagacha bir kompleks bir haftaga moʻljallab tuziladi 
va 3-4 kundan soʻng qiyinlashtiriladi, 7-12 daqiqa davomida oʻtkaziladi. 6-7 
yoshdagilarga esa maktab dasturi materialiga yaqin boʻlgan jismoniy mashqlar 
tavsiya qilinadi. Jismoniy mashqlar dozasini uni bajarilish ogʻirligiga qarab 
belgilanadi. Yelka va boʻyin muskullari mashqlari 6-12 marta, qorin va bel 
muskullari mashqlari 4-8 marta takrorlanadi. 
Chiniqtiruvchi muolajalar yasli va bogʻchalardagi kundalik va hayotiy 
chinqitirishdan tashqari bolalar bilan maxsus havo va quyosh vannalari, suvda 
choʻmiltirish orqali chiniqtirishlar kiritiladi. Boʻlardan tashqari yana ayrim 
protseduralar borki ular jismoniy mashqlar bilan qoʻshib olib borilgandagina effekt 
beradi. Jismoniy tarbiya daqiqalari rasm mashgʻulotlarida plastilin bilan ishlash 
paytida hisob, nutqni rivojlantirish mashgʻulotlari davomida oʻtkaziladi. Bu 
mashgʻulot uchun 2-3 ta jismoniy mashq tanlanib, ular oʻrnidan toʻrgan, oʻtirgan 
holda bajariladi. 
Oʻyinlar ertalab soat 10
00
-12
00
larda va tushlikdan soʻng oʻtkaziladi. Uni 
maqsadi bolalarda bizga ma’lum boʻlgan jismoniy sifatlarini rivojlantirishdir. 
Harakatli oʻyinlarni tanlashda bolalarning jismoniy tayyorgarligi, maydon va undagi 
sharoitga e’tibor beriladi. Tarbiyachi oʻyinni tanlab olgandan soʻng uni qoʻllash 
usuliyatini puxta oʻylab, soʻngra oʻtkazadi. Bola uchun notanish oʻyinlarni oʻynatish 
ancha qiyinchiliklarga sabab boʻladi. Katta yoshdagilarga esa mustaqil vazifalar 
beriladi. Oʻyinlar 7-15 daqiqagacha davom etadi va 5-7 marotaba qaytariladi. 
Sayohat haftada 1-2 marotaba, 2 yoshgacha boʻlganlarda esa, 1-2 marotaba 
uyushtiriladi. Unda oldindan boradigan joy, mashgʻulot stsenariysi tuzilib 
sharoitihisobga olinishi va lozim boʻlgan jihozlar tayyorlanadi. Yoshiga qarab 
sayohat muddati 20 daqiqada 1,5 soatgacha davom yetkazish mumkin.