Mavzu: internet buyumlarida tarmoq ulanishlarining roli

Abdug’ofurov Jamshidbek 631-17 guruh.

MAVZU: INTERNET BUYUMLARIDA TARMOQ ULANISHLARINING ROLI

REJA:

1. 
   Kirish.
   
2. 
   Protokollarning texnik xarakteristikalari.
   
3. 
   Internet ashyolari tarmog’ini amalga oshirishning asosiy texnologiyalari.
   
4. 
   Xulosa.
   

YARATILISH TARIXI VA RIVOJLANISH­I
Internet buyumlari tarmog‘ining tezlik bilan rivojlanishi va bu tarmoqning o‘ziga xos xususiyatlari bilan (ya’ni kam energiya talab etishi va past ma’lumot uzatish tezligida ishlashi) bog‘liq ravishda ushbutalablarni qanoatlantiruvchi protokollarni ishlab chiqish zaruriyatini keltiribchiqardi.

IoT tarmog‘ida barchaga ma’lum bo‘lgan HTTP protokolining o‘rniga CoAP protokoli ishlaydi va bu protokol past tezlikdagi, ko‘p yo‘qotishli va bir vaqtda ko‘p manzilli tarqatmalar amalga oshiriluvchi tarmoqlardaishlashga mo‘ljallangan.

1999 yilda MQTT (Message Queuing Telemetry Transport) protokoli ishlab chiqidi, ammo 2010 yildan keyingina ommalashdi. MQTT protokoli past tezlikli va katta kechikishli tarmoqlarda ishlash uchun mo‘ljallangan bo‘lib, shuning uchun ham mashinalar orasida ma’lumotlar almashinish uchun (M2M) juda mos keladi. 2002 yilda XMPP ishchi guruxi tashkil etilib uning vazifasi Jabber asosida oniy vaqtda ma’lumotlar almashinish uchun protokol ishlab chiqish edi. Ushbu ishchi gurux 4 ta maxsus xujjat ishla chiqshdi va bu 2004 yilda standart sifatida qabul qilindi.
PROTOKOLLARNING TEXNIK XARAKTERISTIKALARI

Umumiy xolatda IoT tarmoqlarida qo‘llaniluvchi protokollar tarmoqning aloxida uchastkalari uchun aloxida ishlab chiqiladi. SHuning uchun ham IoT tarmog‘ida quyidagi uchastkalar ajratilgan: Sensor uzeli – Server (CoAP, MQTT, XMPP, STOMP), server – server (AMQP). IoT da qo‘llaniluvchi ko‘plab protokllar mavjud va ulardan quyidagilar eng ommlashganlari:

• 
  DDS (Data Distribution Service) – oxirgi qurilmalar o‘rtasida buyruqlarni real vaqt rejimida uzatilishi ta’minlovchi bazaviy texnologiyadir. realizuet shablon publikatsii-podpiski dlya otpravki i priema dannыx, sobыtiy i komand sredi konechnыx uzlov. SHuningdek DDS protokoli QoS ni ta’minlashga imkon beradi.
  
• 
  CoAP (Constrained Application Protocol) – foydalanuvchi nuqtai nazari bilan qaraganda HTTP protokoli bilan bir xil, farqi bu protokol sarlavxasining kichiklagidir va bu uning past imkoniyatli tarmoqlarda ishlashini ta’minlaydi. Bu protokol mijoz – server rejimida ishlaydi va uzellarning xolati xaqidagi (GET, PUT, HEAD, POST, DELETE, CONNECT kabi) serverga axborot uzatishni ta’minlaydi. Transport sifatida UDP dan foydalaniladi.
  
• 
  XMPP (Extensible Messaging and Presence Protocol) – bu protokol real vaqt rejimida axborotlar uzatishni ta’minlaydi. SHuningdek kichik tarmoqlarda qurilmalarga domen nomli adresaiyani ham ta’minlaydi («[e-mail]»).
  
• 
  MQTT (Message Queue Telemetry Transport) – ko‘plab uzellardan ma’ulmotlarni yig‘ish va serverga uzatishni amalga oshiradi. Transport sifatida TCP ni qo‘llaydi.