Mavzu. Investitsiya faoliyati va investitsiya siyosati Reja

a. O’zbekistonda investitsiya faoliyatining me’yoriy-qonuniy bazasi. 
 
Mamlakatda investitsion munosabatlarni amalga oshirish va uning huquqiy tizmini tashkil 
etuvchi muayyan huquqiy asoslar yaratilgan. Jumladan, O’zbekiston Respublikasining “Investitsiya 
faoliyati to’g’risida”gi, “Chet el investitsiyalari to’g’risida”gi yangi tahrirda, “Chet ellik investorlar 
huquqlarning kafolatlari va ularni himoya qilish choralari to’g’risida”gi qonunlar qabul qilindi. 
Bu qonunlarda investitsion munosabatlarga taalluqli barcha jarayonlarga va tushunchalarga 
aniqliklar kiritilgan. Investitsiya faoliyatining subyektlari va obyektlari, investitsion faoliyatning 
davlat tomonidan tartibga solinish masalalari, xorijiy investorlarning huquq va burchlari, mol-mulk 
kafolatlari va imtiyozlari kabilar aniq belgilab berilgan. 
Biroq, bu kabi mamlakatda investitsion faoliyatni rag’batlantiruvchi qonuniy-xuquqiy bazaning 
mavjudligi bozor munosabatlarining rivojlanganligini belgilamaydi. Bugungi kunda mamalakatda 
investitsion muhitni tubdan yaxshilash chora-tadbirlarini amalga oshirmoq zarur. Davlat mazkur 
qonunlar doirasida investitsion faoliyatning turli subyektlari o’rtasida yuzaga keladigan 
munosabatlarni tartibga solib turadi. Boshqacha qilib aytganda, bu tartibning qanday o’rnatilganligiga 
qarab u yoki bu mamlakat xorijiy investitsiyalarni jalb etish uchun qanday huquqiy muhit 
yaratilganligini aniqlab olish mumkin. 
O’zbekistonda investitsion munosabatlarni tartibga solishining yaratilgan qonuniy asoslari mos 
ravishda tadbirkorlik to’g’risida O’zbekiston Respublikasining “Tadbirkorlik to’g’risida”gi Qonun va 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari bilan to’ldirilib borilmoqda. 
“Tadbirkorlik to’g’risida”gi Qonun O’zbekistonda tadbirkorlikni faoliyat ko’rsatishning va 
rivojlantirishning huquqiy asoslari hamda tadbirkorlarning iqtisodiy va huquqiy erkinliklarini 
kafolatlashni aniqlab berdi. Shuningdek, ularning huquq va majburiyatlarini belgilaydi. Bu qonun 

---

tadbirkorlarning boshqa korxonalar, tashkilotlar va davlat boshqaruvi organlari bilan o’zaro 
munosabatlarini tartibga soladi va mulkchilik shakllarini erkin tanlashni, xo’jalik yuritishni, 
faoliyatni teng huquqli asosda amalga oshirishni, o’zaro hamkorlik va erkin raqobatni ta’minlashni 
o’z ichiga oladigan shartlarning shakllanishiga yordam beradi. 
“Tashqi iqtisodiy faoliyat to’g’risida”gi Qonun Respublikada tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga 
oshirishning asosiy tamoyillari va tartiblarini belgilab beradi hamda tashqi iqtisodiy aloqalar 
ishtirokchilarining mulklarini, mulkchilikning qanday shaklida bo’lishidan qat’iy nazar, 
manfaatlarini va huquqlarini xalqaro huquqning qabul qilingan umumiy me’yorlariga muvofiq 
ravishda himoya qilishni ta’minlaydi. Bu qonun O’zbekiston Respublikasining jahon iqtisodiy 
tizimiga uyg’unlashishi uchun huquqiy asosni yaratadi. 
O’zbekiston Respublikasining investitsiyalarga oid bir qator me’yoriy-huquqiy asoslari 
mamlakatimiz hududida xorijiy investitsiyalarni amalga oshirishning huquqiy, tashkiliy-iqtisodiy 
asoslarini yaratish, chet el sarmoyalari soliq tartiblarini belgilab beradi, xorijiy investorlarning 
samarali faoliyat ko’rsatishini kafolatlaydi va Respublika iqtisodiyotini rivojlantirishga 
ko’maklashish, uni jahon xo’jalik aloqalariga kiritish maqsadida chet el moliyaviy, moddiy, 
intellektual va boshqa resurslarni jalb etishga va ulardan foydalanishga qaratilgan. 
Qulay investitsion muhitni yaratishda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmonlari va 
Vazirlar Mahkamasining qarorlari ham muhim ahamiyat kasb etadi. 
Investitsiya faoliyatining huquqiy asoslari tarkibida eng muhim sifatida O’zbekiston 
Respublikasining “Investitsiya faoliyati to’g’risida”gi Qonuni hisoblanadi. 
Investitsiya faoliyati to’g’risidagi qonun hujjatlarini buzganlikda aybdor bo’lgan shaxslar 
belgilangan tartibda javobgar bo’ladilar. Investitsiya faoliyati to’g’risidagi qonun hujjatlari buzilgan 
taqdirda, investitsiya faoliyatining subyekti etkazilgan zararni, shu jumladan boy berilgan foydani, 
qonun hujjatlarida belgilangan tartibda qoplanishini talab qilish huquqiga egadir. Investitsiyalar bilan 
bog’liq nizolar (investitsiyaga oid nizolar) sud tomonidan hal etiladi.