Mavzu: Iqtisodiy o`sish omillariva uning tahlili

DYs= DK α , DK investitsiyalar xisobiga ta`minlanganligi uchun tengikni:

DYs= I α deb yozish mumkin. , bunda,α – kapital kuyilmalar( investitsiyalar)ning chegaraviy unumdorligi. Agar bir yilda yalpi ishlab chikarishni 1 mlrd. so`mga oshirish uchun 4 mlrd so`m investitsiya talab etilsa α =0,25 bo`ladi.

α=DYs / I bir so`mlik investitsiya xisobiga yaratilgan yangi maxsulot mikdorini ko`rsatadi.
2. Talab tenglamasi kuyidagi ko`rinishga ega


DYd= D I ( 1/ μ) , bu erda 1/ μ – xarajatlar mul’tiplikatori,
μ–jamgarishga chegaralangan moyillik.
Bu tenglama milliy daromad DYd, yoki yalpi talab ko`shimcha investitsiyalarning mul’tiplikativ ko`payishiga teng mikdorda o`sishini ko`rsatadi.
Ishlab chikarish to`plangan jami kapital bilan ta`minlanishi, milliy daromad esa ko`shimcha investitsiyalarning multiplikativ ta`siri ostida ko`payishi sababli taklif tenglamasida jami investitsiyalar, talab tenglamasida esa ko`shimcha investitsiyalargina ko`rib chikilaadi.
3. Daromadlar va ishlab chikarish kuvvatlarining ko`shimcha o`sish sur`atlari tengligi tenglamasi:
D I ( 1/ μ) = I α
Bu tenglamani echib suyidagi natijani olamiz:
D I / I = μ α


(D I / I ) – investitsiyalarning yillik o`sish sur`ati bo`lib, ishlab chikarish kuvvatlarini oshirish yordamida to`lik bandlilikni ta`minlab turish uchun

(μ α) mikdorga teng bo`lishi kerak. Bundan xulosa shuki investitsiyalarning mutanosib o`sish sur`atijamgarishga chegaralangan moyillik va investitsiyalarning unumdorligi ( kapital kaytimi) darajalarining xosilasi ekan.
Agar μ = 0,2α=0,4 bo`lsa D I / I = 0,2* 0,.4 =0,08 yoki 8 %
Demakinvestitsiyalarning o`sish sur`ati 8% bo`lishi talab etiladi.
E. Domar moddelidan kelib chikadigan umumiy xulosa shuki iktisodiy o`sishni ta`minlash uchun investitsiyalar xajmini oshirish, bu uchun esa jamgarish normasi xamda fan texnika tarakkiyoti orkali kapitalning samaradorligini oshirish zarur..
Agar E. Domar o`z modelida investitsiyalarni ekzogen tarzda berilgan mikdor ded olgan bo`lsa R.F. Xarrodning 1939-yilda ishlab chikilgan iktisodiy o`sish modeliga akselerator printsipi va tadbirkorlarning kutishiga asoslangan endogen funktsiyasi xam kiritildi. Akselerator printsipiga ko`ra nafakat investitsiyalar ishlab chikarishning o`sishini keltirib chikaradi, balki ishlab chikarish va daromadlarningning o`sgan xajmi xam investitsiya jarayonlarining jadallashishiga olib keladi
Xozirgi zamon iktisodiyotini taxlil kilishda yangi paydo bo`lgan iktisodiy o`sish modellaridan kam foydalanilmokda. Jumladan, J. Mid va A. L’yuis modellari iktisodiy o`sish masalasini o`ziga xos tarzda tushuntiradilar. Bu modellarning amaliy axamiyati ayrim mamlakatning rivojlanish darajasi va iktisodiyotining tuzilishidan kelib chikadi.