Mavzu: Iqtisodiy tahlilning mazmuni va ahamyati

Xarajat moddalari	Korxona 1
Korxona 2
Mahsulot birligi uchun sarflangan xarajat	Jamiga nisbatan %	Mahsulot birligi uchun sarflangan xarajat	Jamiga nisbatan %
1.Xom-ashyo va materiallar. 2. Yarim tayyor mahsulot 3. Yoqilg’i va energiya texnalogik maqsadlarga. 4.Ish haqi. 5. Ijtimoiy sug’urta ajratmalari. 6. Brakdan ko’rilgan zarar. 7. Boshqa ishlab chiqarish xarajatlari	304 100 62 273 55 25 281	27,6 9,0 5,6 24,8 5,0 2,3 25,7	231,7 154,5 63,9 219,4 55,6 30,9 274	22,5 15,0 6,2 21,3 5,4 3,0 26,6
Jami ishlab chiqarilgan xarajatlar.	1100	100	1030	100

Jadval ma’lumoti shuni ko’rsatadiki “A” mahsulotni ishlab chiqarish uchun sarflangan xarajatlar ikkinchi korxonadan birinchi korxonaga qaraganda 70 so’mga iqtisod qilgan. Taqqoslash natijasida ish haqi xarajatlari birinchi korxonaga qaraganda ikkinchi korxonada 21,3% ga qisqarishi natijasida tannarx 70 so’mga kamaygan.
Tayanch iboralar.
- Mahsulot tannarxi

• 
  Tannrxni tahlil qilishdan maqsad
  
• 
  Sifat ko’rsatkichi
  
• 
  Tahlil vazifalari
  
• 
  Ma’lumot manbalari
  
• 
  Natura shaklida haq to’lash
  
• 
  Bir so’mlik mahsulot uchun xarajat
  
• 
  Material miqdorini o’zgarishi
  
• 
  Material bahosini o’zgarishi
  
• 
  Ta’sir qiluvchi omillar
  

Nazorat savollari.

1. 
   Mahsulot tannarxi deb nimaga aytiladi ?
   
2. 
   Tannarxni tahlil qilishdan maqsad nima ?
   
3. 
   Tannarxni tahlil qilishda qaysi vazifalar amalgam oshiriladi ?
   
4. 
   Tahlilda qaysi ma’lumotlardan foydalaniladi ?
   
5. 
   O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahksmasi tomonidan 1999-yil 5.02 nizomga asosan xarajatlar qanday guruhlarga bo’linadi ?
   
6. 
   Bir so’mlik tovar mahsuloti uchun qilingan xarajatlar qanday aniqlanadi ?
   
7. 
   Mahsulot birligi uchun sarflangan xarajatlar tarkibiga nima kiradi ?
   

Mavzu : Sanoat korxonasida foyda va rentabellik ko’rsatkichlari tahlili.
Reja:

1. 
   Bozor iqtisodiyoti sharoitida moliyaviy natijalarni tahlil qilishning ahamiyati, vazifalari va manbalari.
   
2. 
   Foyda va rentabellik ko’rsatkichlari hamda ularni hisoblash ko’rsatkichlari.
   
3. 
   Foyda va renrabellik ko’rsatkichlariga ta’sir qiluvchi omillarni hisoblash va tahlil qilish.
   

1. Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalar faoliyatining yakuniy natijasi bu foyda va rentabellik ko’rsatkichlari bo’lib hisoblanadi. Shuning uchun ham hozirgi kunda har bir korxona moliyaviy natijalarni yaxshilashga harakat qilmoqda. Moliyaviy natijalarga korxona foydasi kirar ekan. Foydani aniqlash uchun mahsulotni sotishdan tushgan tushumdan mahsulotning to’la tannarxi ayriladi.
F = PT – Mtt
Foyda absalyut ko’rsatkich bo’lib u so’m bilan aniqlanadi. Rentabellikni aniqlash uchun foyda summasini 100 ga ko’paytirib, mahsulotning to’la tannarxiga bo’linadi.