Mavzu: Iqtisodiy tahlilning mazmuni va ahamyati

Ko’rsatkichlar	Reja	Haqiqatda
Tafovut (+;-)
1. Sigirlarni o’rtacha bosh soni (dona) 2. Har bir sigirdan sog’iladigan o’rtacha sut 3. Yalpi sog’ilgan sut Jumladan a) Sigirlar o’rtacha bosh sonining o’zgarishi hisobiga. b) Mahsuldorlikning o’zgarishi hisobiga	1600 5440 87040 +40 x 1640 x	1640 5415 88806 5440 = +2176 -25 = - 410	+40 -25 -1766

Xulosa: Yuqoridagi jadvalga asosan sigirlar soni 40 donaga oshgan. Har bir sigirdan sog’ib olinadigan o’rtacha sut 25 kg kamaygan. Yalpi sog’ilgan sut 1766 sentnerga kamaygan. Yalpi sog’ilgan sutning kamayishiga 2 ta omil ta’sir qilgan ya’ni 1. Sigirlar o’rtacha bosh sonining o’zgarishi hisobiga 2176 sentnerga sut sog’ib olish oshgan. 2. Mahsuldorlikning o’zgarishi hisobiga esa 410 sentnerga sut miqdori kamaygan.


4. Qishloq xo’jaligida yerdan tashqari ishlab chiqarishning boshqa moddiy elementlari ham ishlab chiqarish vositalari sifatida maydonga chiqadi. Ishlab chiqarishning bu moddiy elementlariqishloq xo’jaligida ishlab chiqarish fondlari deb ataladi.
Asosiy fondlar korxonaning yoki butun qishloq xo’jaligining mehnat vositalari qiymatidan iborat. Asosiy fondlar dastlabki qiymatlarida hisobga olinadi. Ammo bu hisobda ularning eskirib, ishdan chiqishi ham aks ettiriladi.
Asosiy fondlardan samarali foydalanish qishloq xo’jalik mahsulotlari yetishtirish asosiy shartidir. Tahlil qilishdan asosiy maqsad qishloq xo’jaligida mavjud bo’lgan asosiy fondlarning holatini tarkibini va qachon almashtirishi mumkin ekanligini o’rganishdan iborat.
Tahlil qilishda quyidagi vazifalar amalga oshiriladi.

1. 
   Asosiy fondlar holatiga umumiy baho berish.
   
2. 
   Asosiy fondlarning o’rtacha yillik qiymatini aniqlash va reja ma’lumotlari bilan solishtirish.
   
3. 
   Asosiy fondlarning o’rtacha yillik qiymatini o’zgarishiga ta’sir qiluvchi omillarni aniqlash.
   
4. 
   Asosiy fondlar holatini yaxshilash bo’yicha chora-tadbirlar ishlab chiqish va takliflar kiritish.
   

Asosiy fondlarni tahlil qilishda 1-shakl, 3-shakl, ma’lumotlaridan foydalaniladi.
Ishlab chiqarish hajmini oshishi ko’p jihatdan asosiy fondlar bilan ta’minlanish va ayniqsa ulardan foydalanish darajasiga bevosita bog’liq bo’ladi.
Ishlab chiqarilgan yalpi mahsulot hajmining o’zgarishiga 2 ta omil ta’sir qiladi:

1. 
   Asosiy fondlarning o’rtacha yillik qiymatining o’zgarishi.
   
2. 
   Fond qaytimi darajasining o’zgarishi.
   

Bu ikkala omil ta’sirining yig’indisi yalpi mahsulot hajmining umumiy o’zgarishiga teng bo’lishi kerak.
Tahlil qilishda quyidagi jadvaldan foydalaniladi.