Мавзу :Қисқа туташув токларининг ташкил этувчилари тушунчаси: даврий ва нодаврий токлар, қисқа туташувнинг зарбали токи

Қисқа туташув (ҚТ) токининг осциллограммаси

• Электромагнит ўткинчи жараённинг бошланиш даврида иккала осциллограммадаги қисқа туташув токининг ўзгариши деярли бир хил бўлади. Буни шундай изоҳлаш мумкинки қисқа туташув токининг апериодик ташкил этувчиси пайдо бўлиши ва унинг синиши статор чулғамининг Т вақт доимийсига кўра тезликда бўлса, иккинчи томондан қўзғатиш чулғами ва ҳосил қилаётган даврий ташкил этувчининг ўзгариши қўзғатиш чулғами ва қўзғатгичнинг қўзғатиш чулғамининг электромагнит инерционлиги (Тдо). Шу сабабдан электромагнит жараённинг бошланғич даврида қўзғатишни автоматик ростлагичнинг (ҚАР) унча сезилмайди.

Кейинчалик эса электромагнит ўткинчи жараённинг кечиши синхрон генераторда ҚАР ўрнатилмаган ёки ўрнатилишига қараб ҳар хил кечади. Системадаги синхрон генераторда ҚАР ўрнатилмаган бўлса қисқа туташув токининг апериодик ташкил этувчиси сўнгандан кейин статордаги қисқа туташув токи турғунлашган қийматга келади ва унинг амплитудаси қўзғатиш токининг қиймати билан белгиланади. Синхрон генераторда ҚАР ускунаси ўрнатилган ҳолда эса маълум ҚАРнинг инерционлиги билан баҳоланадиган вақт ўтгандан сўнг қисқа туташув токи ўзининг янги турғунлашган ҳолатига эришади. Унинг амплитудаси ҚАРнинг қўзғатиш токини ўзгартириш даражасига боғлиқ.

• Кейинчалик эса электромагнит ўткинчи жараённинг кечиши синхрон генераторда ҚАР ўрнатилмаган ёки ўрнатилишига қараб ҳар хил кечади. Системадаги синхрон генераторда ҚАР ўрнатилмаган бўлса қисқа туташув токининг апериодик ташкил этувчиси сўнгандан кейин статордаги қисқа туташув токи турғунлашган қийматга келади ва унинг амплитудаси қўзғатиш токининг қиймати билан белгиланади. Синхрон генераторда ҚАР ускунаси ўрнатилган ҳолда эса маълум ҚАРнинг инерционлиги билан баҳоланадиган вақт ўтгандан сўнг қисқа туташув токи ўзининг янги турғунлашган ҳолатига эришади. Унинг амплитудаси ҚАРнинг қўзғатиш токини ўзгартириш даражасига боғлиқ.

Расм 1. Тўсатдан содир бўлган уч фазали қисқа туташувда статор чулғамидаги токнинг ўзгариш осциллограммаси. а – синхрон генераторда ҚАР ўрнатилмаган; б – синхрон генераторда ҚАР ускунаси ўрнатилган