Mavzu: Ish haqini iqtisodiy mazmuni va tarkibiy qisimlari Bajardi: Azimov Umidjon

Mavzu: Ish haqini iqtisodiy mazmuni va tarkibiy qisimlari

Bajardi: Azimov Umidjon

Reja:

• Taqsimot munosabatlarida ish haqining mohiyati. Nominal va real ish haqi.
• Ish haqini tashkil etish shakllari va tizimlari.
• Ish kuchi bozorining alohida modellarida ish haqi darajasining aniqlanishi. Inson kapitaliga investitsiyalar.
• Mehnat munosabatlarining iqtisodiy mazmuni va uni tartibga solishda kasaba uyushmalari ro`li.

• Taqsimot munosabatlarida ish haqining mohiyati. Nominal va real ish haqi.

Iqtisodiy resurs hisoblangan ishchi kuchi bozorida
Iqtisodiy kategoriya sifatida
Ishchi kuchi talab va taklif nisbati asosida shakllanadigan baho sifatida chiqadi.
Yalpi milliy mahsulotni ishlab chiqarishda qatnashuvchilarning sarflangan mehnatining miqdori, sifati va unumdorligiga qarab undan oladigan ulushining puldagi ifodasidir.
Ish haqi
Real ish haqi darajasini belgilab beruvchi omillar:

• Nominal ish haqi miqdori.
• Iste`mol tovarlari va xizmatlarga bozor baholari darajasi.

Nominal ish haqi
Real ish haqi
Ma`lum vaqt oralig`ida pul shaklida olingan ish haqining umumiy summasidir.
Nominal ish haqining <> layoqati yoki nominal ish haqiga sotib olish mumkin bo`lgan tovarlar va xizmatlar miqdori.
Real ish haqi boshqa sharoitlar o`zgarmay qolganda nominal ish haqi miqdoriga to`g`ri mutanosiblikda, iste`mol tovarlari va xizmatlar narxi darajasiga teskari mutanosiblikda o`zgaradi. Boshqacha aytganda,
Vp = ----------
Vp –real ish haqi
Vn – nominal ish haqi
P – iste`mol tovarlari va xizmatlarga narx darajasi.
Vn
P
Mamlakatda ish haqining umumiy darajasini belgilab beruvchi omillar:

• Mamlakatning iqtisodiy rivojlanish darajasi.
• Mehnatning asosiy kapital bilan qurollanish darajasi.
• Mehnatning tabiiy resurslar bilan ta`minlanganligi.
• Mavjud ishlab chiqarish texnologiyasi.
• Mehnatning umumiy malakaviy darajasi.
• Taqsimotning tarkib topgan tizimi va boshqa iqtisodiy – ijtimoiy omillar.