Mavzu: Islom dinining aqidaviy yo‘nalishlari va maktablari, Markaziy Osiyo tarixida Xanafiya mazhabining o‘rni. O‘zbekistonda faoliyat yurituvchi diniy tashkilotlar

SHаvkаt Mirziyoеv,
1-jild, 28-29 bеtlаr, 2017.
Hаdisi shаrif. Hаdis (аrаb. gаp, hikоya, хаbаr, suhbаt) –Pаyg‘аmbаrimiz Muhаmmаd (s.а.v.) аytgаn gаplаri, qilgаn ishlаri vа bоshqа qilingаn ishlаrgа munоsаbаti hаqidа sаhоbаlаr, Pаyg`аmbаrаlаyhissаlоmni ko`rgаn kishilаr qilgаn rivоyatlаrni аnglаtаdigаn tushunchа. Hаdislаr mаzmun-mоhiyatigа ko`rа оdаmlаrni ezgulik, o`zаrо hаmjihаtlik, birоdаrlik, аdоlаtpаrvаrlik kаbi yuksаk insоniy fаzilаt vа sifаtlаrgа egа bo`lishgа chоrlаydi. O`n to`rt аsrdаn ziyod vаqt dаvоmidа Hаdislаr insоnlаrni jаhоlаt vа zаlоlаt bаtqоg`idаn hidоyat vа nаjоt yo`ligа dа’vаt etib kеlmоqdа. Hаdis musulmоnlаrdа Qur’оndаn kеyingi ikkinchi muqаddаs mаnbаdir.
VIII–IX asr asosan mavjud hadis to‘plamlari qayta ishlagan holda ularni boblar bo‘yicha tasnif qilib, musannaflar yozish davri bo‘ldi. Bu esa hadislardan foydalanish uchun ancha qulay bo‘ldi. Islom olamida shunday musannaflardan oltitasi alohida e’tiborga molik sanaladi.
Ular – eng katta obro‘ga ega bo‘lgan Imom al-Buxoriy va Imom Muslimning (vaf. 261/875) «al-Jomi’ as-Sahih» to‘plamlari,
undan keyingi eng muhim asarlar – Abu Dovud, at-Termiziy (vaf. 279/892 y.), an-Nasoiy (vaf. 303/915 y.) va Ibn Mojjaning (vaf. 273/886) «as-Sunan» asarlaridir. «al-Jomi’ as-Sahih» kitoblari o‘z ichiga biografik ma’lumotlar, Qur’on oyatlariga tafsirlar, diniy qonun-qoidalar, ijtimoiy va shaxsiy axloq mezonlarini ham qamrab oldi. «al-Jomi’ as-Sahih»ning ishonchlilik darajasi boshqa to‘plamlardan ko‘ra ancha yuqori hisoblanadi.

:

Hadis ilmi rivojiga katta hissa qo’shgan vatandoshimiz bu Imom al-Buxoriydir. Imom al-Buxoriydan boy va qimmatli 20 dan ortiq asar qolgan. Ularning ichida “Al-Jome as-sahih” eng mashhuridir.
“Al-Jome as-sahih” asariga 7275 ta hadis kiritilgan. Hadisda inson imoni mukammal bo‘lmog‘ining 3 sharti haqida bunday deyilgan:

• To‘g‘ri e’tiqodli bo‘lish;
• kishilar bilan yaxshi munosabatda bo‘lish;
• kishi o‘z ustida ishlamog‘i va o‘zini ibodat hamd toatda chiniqtirmog‘i lozim.

1998-yil oktabrda “Al-Jome as-sahih” kitobi ilk bor o‘zbek tilida nashr etilib, kitibxonlarga taqdim etildi.

E’tiboringiz
uchun rahmat.