Mavzu: Jamiyat sotsial strukturasi va stratifikatsion jarayonlar bot 4 08 guruh talabasi Jadilova Ruxsora

Mavzu: Jamiyat sotsial strukturasi va stratifikatsion jarayonlar bot 4 08 guruh talabasi Jadilova Ruxsora

MAVZU: Jamiyat sotsial strukturasi va stratifikatsion jarayonlar

BOT 4_08 GURUH talabasi

Jadilova Ruxsora

JAMIYAT SOTSIAL STRUKTURASI VA STRATIFIKATSION JARAYONLAR.
REJA:

1. Sotsial struktura tushunchasi talqini.

2. Stratifikatsiya asoslari va mezonlari. Stratifikatsion tizimlar.
3. O’zbekistonda sotsial stratifikatsiya va sotsial mobillik (xarakatchanlik) jarayoni.
4. Sotsial harakatchanlik belgilari va turlari.


Sotsial struktura tushunchasi
Jamiyatning sotsial strukturasi-aloqalar va munosabatlarning majmuasi, uning tarkibiga sotsial guruhlar va ularning hayot faoliyatiga ko’ra insonlar jamoalari kiradi. Ijtimoiy struktura - jamiyatning ijtimoiy asosidir.
Jamiyatning sotsial strukturasi rivojlanishining asosida quyidagilar yotadi:
- mehnatning ijtimoiy taqsimlanishi – jamiyatni sotsial guruhlarga (sinflar, kasbiy guruhlar, shahar va qishloq odamlari, aqliy va jismoniy mehnat vakillari) bo’linishiga sabab bo’ladi;


Sotsial struktura to’g’risidagi antik davr mutafakkirlarining ta’limotlari. Sokratning buyuk shogirdi Platonning fikricha, davlat tuzumini uch xil strata (ijtimoiy tabaqa) - hukmdorlar va ishlab chiqarishda band bo’lgan mehnatkashlar, donishmand boshqaruvchi guruh rahbarligida garmonik tuzumni tashkil etadilar.
Aristotel o’z davridagi mavjud stratifikatsion (ijtimoiy tabaqalashuv) tartiblarni qo’llab-quvvatlaydi. U komil inson, komil fuqaro, adolatli davlat xususidagi qarashlarni ilmiy asoslashga intildi. Har qanday mamlakatdagi ijtimoiy tartibsizliklar, inqirozlar va davlat to’ntarishlari ijtimoiy tenglikning buzilishidan kelib chiqadi.

Stratifikatsiya asoslari va mezonlari: iqtisodiy holat, mavqe, ta’lim va hokimiyat. Stratifikatsiya sotsiologiyaning asosiy tushunchalaridan biri sifatida jamiyatning ijtimoiy tarkibi, ijtimoiy guruhlari va ularni tabaqalanishi belgilari tizimini o’zida aks ettiradi. Hozirgi zamon stratifikatsion yondashuvining nazariyotchilari ijtimoiy guruhlarning ishlab chiqarishdagi ishtiroki, jamiyatning asosan mulkka bo’lgan munosabat asosida tabaqalashuvi xususidagi marksistik yondashuvini inkor etib jamiyat, ma’lumot, ruhiyat, maishiy shart sharoitlar, bandlik darajasi, daromad ko’lamlari va boshqa belgilarga ko’ra tabaqalanishini asoslab beradilar. Ular yuqoridagi belgilarga ko’ra ajraluvchi ijtimoiy guruhlardan tashqari, yuqori tabaqa, o’rta tabaqa va quyi tabaqa doimiy amal etishini ta’kidlaydilar.

•