Mavzu: Jarayonlar o’zaro bog’lanishi algoritmlari (sinxronlashtirish), Sinxronlashtirish mexanizmlari. Jarayonlarni boshqarishda semaforlar tushunchasi

Rejalashtirish ko`rsatkichi va algoritmlarga talablar.
Jarayonlarni rejalashtirish xar bir darajasi uchun, xar turli juda Ko`p algoritmlarni taklif qilish mumkin. Qaysi algoritmni tanlash, xisoblash tizimi yechadigan masalalar va biz rejalashtirishdan foydalanib erishmoqchi bo`lgan maqsadlarimizga bog`liqdir. Bu maqsadlar quyidagilardir.

• 
  Xaqqoniylik –kom`yuter tizimida, xar bir jarayon va to`shiriq uchun `rotsessordan foydalanish vaqtining ma’lum qismi ajratilishiga kafolat berish. Ya’ni, bir foydalanuvchi jarayonni xar doim `rotsessor vaqtini band qilishi va boshqa foydalanuvchi jarayoni bajarilmay turishiga yo`l qo`ymaslik.
  
• 
  Samaradorlik –protsessor ish vaqtining xamma 100%ni band qilishga xarakat qilish. Bunda u, bajarishga tayyor jarayonlarni kutib turishi kerak emas. Real xisoblash tizimlarida `rotsessor yuklanishi 40ta 90%gacha o`zgarib turadi.
  
• 
  To`liq foydalanish vaqtining qisqarishi(turn aroid time) –jarayonni starti yoki to`shiriqni yuklashga navbat qo`yishi va uni tugallashi orasidagi minimal vaqtni ta’minlash.
  
• 
  Kutish vaqtini qisqartirish –jarayonlarning tayyor xolati va yuklashga navbatni berish vaqtini qisqartirish.
  
• 
  Javob berish vaqtini qisqartirish –jarayonning interaktiv tizimlarda foydalanuvchi so`roviga javob berish uchun kerak vaqtini minimallashtirish.
  

Rejalashtirishning qo`yilgan maqsadlariga bog`liq bo`lmagan xolda, algoritmlar quyidagi xossalarga ega bo`lishi kerak.

• 
  Aniq bo`lishi kerak, masalan, bitta to`shiriq xar doim bir xil vaqda bajarilishi zarur.
  
• 
  Minimal xarajatlar bilan bog`liq bo`lishi kerak. Masalan, protsessorning xar bir yuz millisekundiga, jarayon o`zining bajarilishiga qaysi protsessorni olishi mumkinligini aniqlash uchun 200 millisekund kerak bo`lsa, bunday algoritmni qo`llash maqsadga muvofiq emas.
  
• 
  Xisoblash tizimi resurslarini bir xil taqsimlash zarur, bunda kam foydalaniladigan resurslarni band qiladigan jarayonlarga imtiyoz berish kerak.
  
• 
  Masshtablashtirish xossasiga ega bo`lish, ya’ni yuklama oshganda ishlovchanlik qobiliyatini yo`qotmaslik.
  

Yuqorida keltirilgan maqsad va xossalar bir –biriga qarama –qarshidir. Algoritmni bir kriterist(ko`rsatgich) nuqtasi nazaridan yaxshilasak, ikkinchisi nuqtai –nazaridan xolat yomon tomonga o`zgaradi.