- Osmos hayvonlar hayotida ham katta ahamiyatga ega. Biologik mexanizmlar barcha to’qimalardagi suyuqliklarning osmotik bosimini doimiy ushlab turadi. To’qimalardagi osmotik bosimning har qanday buzilishlari turli kasalliklarning kelib chiqishiga sabab bo’ladi (masalan, osmoregulyatsiya buzilganligi sababli, oyoqlarning shishib ketishi).
Osmotik xossalarning vaqtinchalik buzilishlari to’qimalarda turli fiziologik o’zgarishlarni keltirib chiqaradi: masalan, chanqoqlik – sho’r ovqat yegandan keyin paydo bo’ladi. Bunda hujayra sharbatida tuzlarning miqdori ortib ketadi. Organizm to’qima eritmalarining osmotik bosimini kamaytirish uchun suv talab qiladi, bu esa chanqoqlik ko’rinishida namoyon bo’ladi. Ma’lumki, qattiq issiq bo’lgan sharoitlarda sayohatchilarga sho’rttak ichimliklar beriladi. - Osmotik xossalarning vaqtinchalik buzilishlari to’qimalarda turli fiziologik o’zgarishlarni keltirib chiqaradi: masalan, chanqoqlik – sho’r ovqat yegandan keyin paydo bo’ladi. Bunda hujayra sharbatida tuzlarning miqdori ortib ketadi. Organizm to’qima eritmalarining osmotik bosimini kamaytirish uchun suv talab qiladi, bu esa chanqoqlik ko’rinishida namoyon bo’ladi. Ma’lumki, qattiq issiq bo’lgan sharoitlarda sayohatchilarga sho’rttak ichimliklar beriladi.
-
Осмотик босим қонунлари. - Osmotik bosim – osmosni to’xtatish uchun eritmaga berilishi kerak bo’lgan qo’shimcha bosimdir. Eng sodda osmometr sopol stakan (CuSO4 ning suvdagi eritmasi bilan va tashqi idishdan (K4[Fe(CN)6] iborat eritma) tashkil topgan va unda quyidagi reaktsiya boradi:
Осмотик босим қонунлари - Stakan devorlaridagi g’ovaklarda Cu2[Fe(CN)6] tuzi cho’kib natijada, juda yaxshi yarim o’tkazgich parda hosil bo’ladi. Membrana orqali suv molekulalari bemalol harakat qiladi va stakandagi eritmani (masalan, shakar eritmasini) suyultiradi (endoosmos).
Do'stlaringiz bilan baham: |
