Mavzu: kirish. Termodinamikaning birinchi qonuni. Entalpiya. Termokimyo

Elektr toki ta`sirida boradigan oksidlanish – qaytarilish reaksiyalari - elektroliz deyiladi.

Mis (II) – xlorid tuzini elektrolizning birinchi holi deb qaraylikda moddani tashkil qiluvchi zarrachalarni tahlil kilib ko`raylik – mis metallarning elektrokimyoviy kuchlanishlar qatorida vodoroddan keyinda turadi:
Li K Ca Ba Na Mg Al Mn Zn Fe Cd Co Sn Ni Pb (H) Sb Bi Cu Ag Hg Au
Shunga ko`ra mis elektronini aktiv metallarga nisbatan qiyinlik bilan yo`qotadi va imkon bo`lganda yo`qotgan elektronini osonlik bilan qaytarib oladi. Xlorid ioni esa kislorodsiz kislotaning qoldig`i bo`lib, uning oksidlanishi hakida keyingi hollarda Yana to`xtab o`tamiz va elektroliz jarayonining I – xoli to`g`risida quyidagicha xulosa chiqaramiz:

Agar tuz elektrokimyoviy kuchlanishlar qatorida vodoroddan keyinda turuvchi metalldan va kislorodsiz kislota qoldig`idan iborat bo`lsa, bunda tuzlarning suvdagi eritmalari elektroliz qilinganda katodda – metall, anodda esa kislorodsiz kislota qoldig`i ajralib chiqadi.

2. 
   – xol. Elektrolizning ikkinchi xolida tuz tarkibidagi kationni birorta aktiv metallga almashtirib ko`raylik.
   

U – simon nayga kaliy xlorid tuzi eritmasi quyamiz va elektrolizyorni tok manbaiga ulasak, uning har ikkala bo`g`zidan gaz ajralib chiqayotganini ko`ramiz. Anodda ajralib chiqayotgan gaz hidi, ko`rinishi bilan xuddi I – xol tajribasidagi kabi bo`ldi:

anodda:
2Cl ^  2e^  2Cl ⁰  Cl 

2
Katodda kaliy ajralib chiqmaydi, chunki u metallarning elektrokimyoviy kuchlanishlar qatorida vodoroddan oldinda joylashgan va u aktiv metallar guruhchasini boshlab beradi – o`zidan elektronni oson yo`qotadi va juda qiyinlik bilan qabul qiladi. Eritma tarkibiy qismining biri suv bulganligi tufayli u oz bulsada ionlarga ajraladi:
H OH⁺+ OH^-
Demak eritmada qaytarilishi oson bo`lgan boshqa qatlam – H<sup>+</sup> bor bo`lib elektrolizyorni ikkinchi bo`g`zidan ham gaz chiqishini katodda vodorodning qaytarilishi bilan izohlash mumkin. Ya`ni, elektrolizyorda eritmadagi dissosiyalanishi:
KCl K<sup>+</sup>+Cl<sup>—</sup>
H O H<sup>+</sup> OH<sup>--</sup> tarzida boradi deb tasavvur qilaylik.
Elektroliz jarayoniga oid masalalarda suv ishtirok etadigan bo`lsa chalkashlik sodir bo`lmasligi uchun mol suv dissotsiallansa va boshqa elektrolit eritmalari ham shunga mos ravishda olinsa, masala echimi to`g`ri bo`ladi.
U holda:
katodda: H⁺ e^-  H  H (qaytariladi)

anodda: Cl^-- e^- Cl  Cl (oksidlanadi) Elektrolizning II – xolidan quyidagicha xulosa chiqarish mumkin: