Mavzu: korxonani boshqarishning o’ziga xos aniq funksiyalari

1.2. Bozor munosabatlari sharoitlarida korxonani boshqarishning tamoyillari, maqsad va vazifalari.

Korxonani boshqarishni takomillashtirishning asosiy yo`nalishlari

Optimallik – tuzilma bo`linmalari o`rtasida eng kam boshqaruv bo`g’inlariga ega bo`lgan holda o`zaro aloqalarni ratsional tarzda o`rnatishdir. SHu sababli ko`p bo`g’inlilikni qisqartirish boshqaruv tizimini takomillashtirish oldiga qo`yiluvchi asosiy talablardan biri hisoblanadi.

Tezkorlik (operativlik) – barcha funktsional bo`linmalarning, zarur hollarda ishlab chiqarish bo`linmalarining, boshqaruv qarorlari o`z vaqtida va sifatli bajarilishini ta`minlash uchun o`zaro aloqalar aniqlik bilan olib borilishi.

Ishonchlilik – axborotlarni o`z vaqtida olish va boshqaruv qarorlarini bajaruvchilarga va bajarish joylariga o`z vaqtida etkazishni ta`minlaydi. Ishonchlilik va tezkorlik joriy va istiqboldagi boshqaruv tizimining samaradorligida muhim turtki hisoblanadi. Tejamkorlik – asosan boshqaruv tizimida maksimal samaraga erishgan holda boshqaruv apparati va uning xarajatlarini kamaytirishga, ya`ni ishlab chiqarish samaradorligining o`sishiga erishishdir.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonaning ishlab chiqarish tarkibiga qo'shimcha talablar qo'yiladi, u moslashuvchan va dinamik bo'lishi kerak. Buni doimiy o'zgaruvchan tashqi muhit talab qiladi, bu, masalan, kompaniya mahsulotlariga bo'lgan talabning sezilarli o'sishi shaklida namoyon bo'lishi mumkin, bu kompaniya bo'linmalarini ishlab chiqarish hajmining oshishiga tez va samarali moslashtirishni talab qiladi. Korxonaning ishlab chiqarish strukturasini shakllantirish hisoblanadi muhim jarayon ham tashkiliy, ham iqtisodiy jihatlar.
Asosiy, yordamchi va xizmat ko'rsatish sexlari o'rtasidagi ularda band bo'lgan ishchilar soni bo'yicha, egallagan ishlab chiqarish maydoni bo'yicha nisbati korxona tuzilmasida asosiy sexlarning ustuvor ahamiyatini ko'rsatishi kerak: axir, bu erda. mahsulot ishlab chiqarishning texnologik siklining barcha bosqichlari amalga oshirilishi.
Ammo asosiy sexlarda jarayonlarni mexanizatsiyalash va avtomatlashtirishning yuqori darajasi mahsulot ishlab chiqarishning mehnat zichligini kamaytirish imkonini beradi, shuning uchun yordamchi va xizmat ko'rsatish ustaxonalaridagi ishchilar soni asosiy ishlab chiqarishdagi ishchilar sonidan oshadi. Ishlab chiqarish tannarxini pasaytirish korxonada yordamchi va xizmat ko‘rsatish jarayonlarini kompleks mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish darajasini oshirishni taqozo etadi, bu esa ishlab chiqarish tuzilmasini yaxshilaydi.
Korxonaning ishlab chiqarish tuzilmasini qurishning uchta modeli mavjud: mavzu, texnologik va aralash shaklda. Korxonaning ishlab chiqarish tuzilmasini taqdim etadi, unda korxonaning haqiqiy ishlab chiqarish tuzilmasi va biznes tuzilmasi ajratiladi.


Ishlab chiqarish tizimini tashkil etish ishlab chiqarish ierarxiyasini hisobga olgan holda uning bo'linmalarini qurish, bo'linmalarning belgilangan ixtisoslashuviga va mahsulotning qat'iy assortimentiga muvofiq muayyan ishlarni (jarayonlarni) belgilash, shuningdek, ishlab chiqarish ehtiyojlarini aniqlash muammolarini hal qilishi mumkin. qisman ishlab chiqarish jarayonlarini bajarish uchun mashina va texnologiya uchun.


Bu vazifalar odatda ixtisoslashgan loyiha institutlari yoki firmalar tomonidan hal qilinadi. Ko'p hujayrali (masalan, asalari uyasi kabi) ishlab chiqarish tizimi tashkil etilgan boshqaruv organlari (boshqaruv bo'linmalari) ishlab chiqarishni ta'minlagandan keyingina ishlay boshlaydi (mahsulot ishlab chiqaradi, xizmatlar ko'rsatadi) va korxonaga foyda keltiradi (asal asalarilar kabi). zarur bo'lgan barcha narsalar (malakali ishchilar, texnologiya, mehnat ob'ektlari, energiya va boshqalar) bo'lgan hujayralar. Boshqarish ob'ekti sifatida odamlar va narsalar ishlab chiqarish birliklarining asosiy tarkibiy qismlari, ikkinchisining asosiy mazmuni bo'lib, ishlab chiqarish tizimining ishlaydigan (ishlab chiqaruvchi yoki xizmat ko'rsatuvchi) xujayrasi vazifasini bajaradi. Shuning uchun boshqaruv bo'linmalari (bo'g'inlari) soni to'g'risida qaror qabul qilishda boshqarilishi kerak bo'lgan turli ishlab chiqarish birliklari sonini hisobga olish kerak.
Korxonaning faoliyat sohalari boshqaruv bo'linmalarining (bo'linmalarining) profilini (mutaxassisligini) ham belgilaydi. Demak, kadrlar masalalarini hal qilish uchun kadrlar bo'limi, ishlab chiqarishni ta'minlash masalalarini hal qilish uchun - moddiy-texnik ta'minot bo'limi va boshqalar tashkil etiladi. Har bir faoliyat sohasini boshqarish uchun o'z organi (xizmati) tuziladi. Funktsional printsip boshqaruv tizimini tizimlashtirish asosiga qo'yiladi.
Bu shuni anglatadiki, har bir boshqaruv bo'linmasi (ta'minot bo'limi, kadrlar bo'limi, mehnat va ish haqi bo'limi va boshqalar) muayyan turdagi faoliyatni boshqarish uchun murakkab o'ziga xos funktsiyaga ega. Boshqaruv birligi mantiqiy zanjir bo'ylab qurilgan: faoliyat turi - muayyan funktsiya → boshqaruv organi. Ushbu tamoyil oldingi mavzuda muhokama qilingan.