Mavzu: M. Porter uslubiyatiga ko’ra o’zbekistonning raqobat ustunligi

«Monopoliya» atamasi tom ma’noda tovarning yagona sotuvchisi mavjudligini anglatadi.Biroq,hozirgi vaqtda bu atama o’zining dastlabki talqinini yo’qotib,nomukammal raqobatga xos bo’lgan bozor holatining turli ko’rinishlarini belgilashda foydalaniladi. Monopolistik raqobatning asosiy belgisi bo’lib yuqori monopol narxlar va monopol foydalar hisoblanadi. Monopoliyada tarmoq bitta firmadan iborat bo’lishi sababli,u mavjud mahsulot (xizmat) ning yagona ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi va yakka hukmronlik shakllanadi. Monopoliya sharoitida firma narx ustidan sezilarli nazoratni amalga oshiradi.Buning sababi oddiy bo’lib,u mahsulot(xizmat)ning yagona ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi va demak,taklifning umumiy hajmi ustidan nazorat qiladi.

«Monopoliya» atamasi tom ma’noda tovarning yagona sotuvchisi mavjudligini anglatadi.Biroq,hozirgi vaqtda bu atama o’zining dastlabki talqinini yo’qotib,nomukammal raqobatga xos bo’lgan bozor holatining turli ko’rinishlarini belgilashda foydalaniladi. Monopolistik raqobatning asosiy belgisi bo’lib yuqori monopol narxlar va monopol foydalar hisoblanadi. Monopoliyada tarmoq bitta firmadan iborat bo’lishi sababli,u mavjud mahsulot (xizmat) ning yagona ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi va yakka hukmronlik shakllanadi. Monopoliya sharoitida firma narx ustidan sezilarli nazoratni amalga oshiradi.Buning sababi oddiy bo’lib,u mahsulot(xizmat)ning yagona ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi va demak,taklifning umumiy hajmi ustidan nazorat qiladi.

Monopoliyaning mavjud bo’lish tarmoqqa kirish uchun to’siqlarning mavjud bo’lishiga sabab bo’ladi.Iqtisodiy,texnik,huquqiy yoki boshqa to’siqlar yangi raqobatchilarning tarmoqqa kirishiga yo’l qo’ymaydi.Tarmoqqa kirish uchun to’siqlar har xil ko’rinishlarni oladi.

Bularning asosiylari quyidagilar:

• 
  a) ishlab chiqarish miqyosi keltirib chiqaradigan to’siqlar;
  
• 
  b) tabiiy monopoliyalar vujudga keltiradigan to’siqlar;
  
• 
  v) patent va litsenziyalar kabi qonuniy to’siqlar;
  
• 
  g) xom-ashyoning muhim turlariga xususiy mulkchilik;
  
• 
  d) g’irrom raqobat.