Mavzu: masofaviy ta`limda qollaniladigan videokonferentsiya texnologiyalar reja: Masofaviy ta'lim modellari

Tashqi ko‘rinish;

• 
  Sahifalarni yuklash va ko‘rsatish tezligi va h.
  

• 
  Hozirda Microsoft tomonidan Internet Explorer 8 ishlab chiqildi. Microsoft ushbu brauzer barcha standartlarga javob berishini ta’kidlamoqda.
  

• 
  IE dan keyingi yetakchi o‘rinni ushbu brauzer egallagan. Ko‘pchilik dasturchilar, ilmiy xodimlar va IE ni yomon ko‘ruvchilarning brauzeri. Ushbu brauzer ochiq kodli bo‘lib, xohlagan dasturchi kodini olib o‘zgartirishi mumkin. IE uchun asosiy raqobatchi hisoblanadi. Windows, Linux, Mac OS tizimlarida ishlaydi.
  
• 
  Brauzer o‘zining keng imkoniyatlari bilan ajralib turadi. Bundan tashqari, unga juda ko‘p kengaytmalar(plugin, ing.) yozilgan bo‘lib, ular orqali Firefox ni imkoniyatlarini yanada boyitish mumkin.
  

So‘nggi versiyasi 3, 2-versiyasidagi katta xatolik — operativ xotirani ko‘p talab qilishi ushbu versiyada tuzatilgan.
Imkoniyatlari:

• 
  Bir necha sahifani bir oynada ochish;
  

• 
  Veb manzil maydonining mukammallashgan varianti;
  

• 
  Sahifani qulay Bookmark(xatcho‘p?) qilish;
  

• 
  Brauzer ko‘rinishi uchun andozalar; ushbu andozalar orqali brauzerni tanib bo‘lmas darajaga olib kelish mumkin;
  

• 
  Juda keng imkoniyatlarga ega bo‘lgan kengaytmalar.
  

• 
  Opera brauzeri Norvegiya dasturchilari tomonidan yaratilgan. Boshqa IEmas brauzerlar kabi standartlarga javob beradi. Ancha tez brauzer hisoblanadi. Firefox kabi kengaytmalarga ega bo‘lmasada, turli andozalar mavjud. Bundan tashqari, turli xildagi qo‘shimcha vidjet(widget) larni yuklab olish mumkin. Windows, Mac OS, Linux versiyalari mavjud.
  
• 
  Email mijoz(emaillarni kompyuterga yuklab olish va ularni Internet yo‘q paytda ham o‘qish imkoniyati), torrent tarmoqlaridan fayllar ko‘chirish va chat mijozlari mavjud.
  
• 
  Boshqa brauzerlarda mavjud bo‘lmagan “tez chaqirish” imkoniyati siz ko‘p tashrif buyuradigan saytlar, sahifalarni tez yuklashni amalga oshiradi.
  

Internetning boshqa qismi kabi WWW – butun olam to`ri ham klient-server modeli asosida ishlaydi. Tarmoqqa kirgan foydalanuvchi veb brauzer (tarmoqni ko`rish darchasi) deb ataluvchi klient dasturiy ta'minotidan foydalanadi. Eng ko`p ishlatiladigan veb brauzerlar bu Internet Explorer va Opera deb nomlanadi. Veb brauzer ma'lumot yoki boshqa resurs so`rab tarmoqdagi serverga ulanadi.

Internetning WWW xizmatidan foydalanish uchun ham maxsus dasturlar ishlab chiqilgan. Ular web-brauzerlar (Browser) deb ataladi. Browser inglizcha so’z bo’lib, ko’rishni to’minlash, ko^rsatish ma'nosini anglatadi. Birinchi Web-brauzer 1990-yil CERN (Yevropa Yadroviy Tadqiqotlar Kengashi) xodimi Tim Berners-Ii tomonidan ishlab chiqilgan.
Hozirgi kungacha juda ko’p Web-brauzerlar ishlab chiqarilgan. Mosaic, Opera, AdWiper, Netscape Navigator, Netscape Communicator, Microsoft Internet Explorer va Power Browser shular jumlasidandir. Shulardan eng ko’p foydalaniladigani Netscape Communicator va Microsoft Internet Explorerdir. Microsoft firmasining Internet Explorer dasturini Windows operatsion sistemasi tarkibiga kiritganligi bu brauzerning keng tarqalishiga sabab bo’ldi. Shuning uchun Microsoft Internet Explorer dasturi asosida brauzerlarning imkoniyatlari bilan tanishamiz.
Server so`ralgan ma'lumotni qidirib topadi va veb brauzerga jo`natadi. Veb brauzer qabul qilib olingan ma'lumotlarni kompyuter ekranida tasvirlaydi.
Veb brauzer serverga ulanganda, HTML (Hypertext Markup Language – Gipermatnni hoshiyalash tili) deb ataluvchi tilda yaratilgan sahifalarni jo`natishni so`raydi. Veb brauzer veb sahifadagi hoshiyalash tili farmoyishlaridan foydalanib, veb sahifani ekranda aks ettiradi. Veb brauzerlar dasturlash tillari, masalan, Java, ActiveX, skript (script – stsenariy) tillari yoki AJAX texnologiyasi asosida yaratilgan ilovalar, xujjatlar, animatsiyalar va shunga o`xshash ob'ektlarni aks ettira oladi.
Ba'zi ma'lumotlar, masalan ovoz yoki animatsiyani veb brauzerlar tasvirlay olmaydilar. Bunday hollarda veb brauzerlar yordamchi (helper) yoki qo`shimcha (plug in, plagin deb o`qiladi) ilovalardan foydalanishga majbur bo`ladi. Buning uchun bunday ob'ektlar va ularni aks ettiradigan ilovalar veb brauzerlarning konfiguratsiyasida sanab o`tilishi kerak bo`ladi.
Yillar o`tishi bilan veb brauzerlarning imkoniyatlari kengayib bormoqda. Hozirgi kunda veb brauzerlar HTML cahifalarni yaratish va ularni Internetda chop etishdan tortib, videokonferentsiyalar o`tkazishgacha bo`lgan imkoniyatlarga ega. Veb brauzerlar shaxsiy kompyuter va internet orasidagi devorni olib tashlayapti. Hozir internetni foydalanuvchi kompyuteri imkoniyatlarining davomi deb qarash mumkin.
Veb brauzer yagona ilova bo`lmay, bir qator dasturiy vositalar yig`indisidir. Veb brauzerlar veb sahifalarni yuklash va aks ettirish bilan birga, internetdan kompyuterga zarar etkazishi mumkin bo`lgan troyan dasturlar, elektron pochta spami, xaking (hucking – xakerlar hujumi) va fishing (fishing – baliq ovlash yoki beruxsat ma'lumot qidirish) kabi amallardan himoya qilish imkoniyatlariga ham ega.
Brauzerlardan foydalanishda dilni xira qiladigan narsa, ularning serverlarga murojaat qilganlarida paydo bo`ladigan muammolardir. Bu muammolar texnik, dasturiy yoki tashkiliy ishlardagi kamchiliklar asosida yuzaga kelishi mumkin. Brauzerlarning xato haqidagi xabarlari bu muammolarning tabiatini ochib berishi va foydalanuvchiga nima qilish kerakligini o`rgatishi mumkin. Shu sababli quyida xatolar haqidagi xabarlar bilan ham tanishib chiqamiz.