Mavzu muskullar haqida umumiy ma’lumotlar

Asosiy tushunchalar	Bilaman	Bilishni xoxlayman
Bilib oldim
Silliq tolali muskul
Ko‘ndalang targ‘il tolali muskul
YUrak muskullari
Fassiya
Endomezit
Perimizit
Trapetsiyasimon
Rombsimon muskullar

Odam organizmida uch xil muskul bo‘lib,

1.Skelet muskullari, ko‘ndalang targil muskullar, ixtiyoriy qisqaradi.
2.YUrak muskullari ular ham ko‘ndalang targil bo‘lib, lekin ular ixtiyorsiz qisqaradi.
3.Sillik muskullar ular ichki a’zo devorida joylashgan bo‘lib u ixtiyorsiz qisqaradi.
Muskul tolalari o‘zaro yumshok biriktiruvchi to‘qima bilan tutashib tursa, ustidan esa birktiruvchi to‘qimadan tuzilgan parda – “fassiya” o‘rab turadi. Muskul ichidagi muskul tutamlarini o‘ragan parda perimizit deb ataladi. Muskul tolasini har birini nafis to‘r parda endomizit o‘raydi.
Organizmda ikki boshli, 3-4 boshli,duksimon 1-2-patli, 2 qorinli va boshka turdagi muskullar uchraydi. Muskul tolalari yo‘nalishiga qarab to‘g‘ri, kiyshik, ko‘ndalang va aylana bo‘ladi. Bir xil muskullar qisqarib, ikkinchi tomonda joylashgan muskullarga karama-karshi ish bajarsa, bunday muskullar antogonist muskullar deyiladi. Masalan. Bilakni bukuvchi muskullar, yozuvchi muskullarga nisbatan antogonistdir. Muskul qisqarib ikkinchi muskul ishiga yordam bersa, bunday muskullarni hamkor (sinergist) muskullar deyiladi. Masalan, bilak 15 ta muskul bo‘lib, shulardan qo‘l panjasi bukulganda 8 ta muskul hamkorlikda ish bajaradi.
Ko‘l oyok panjalarida muskul paylarini o‘rab turadigan silindir shaklidagi fibroz kin bo‘lib, ularni devori ikki qavatdan tuzilgan. Ichki va tashqi qavatlari orasida suyuklik bo‘lganidan muskul paylari kinning ichki devori bilan osongina suriladi. Muskul paylari sikilmasdan bemalol ish bajara oladi.
Muskulni harakatga keltiruvchi nerv tolasi motaneyronlarning markazlari orqa bosh miyaning sigmentar qismida joylashgan. Motaneyrondan muskul tolasiga aktiv moddalar ajraladi. SHundan adrenalin va atsetilxoalin muskul tolasi bilan nerv tolasi sinapslar hosil qilib birikadi.
Odam tanasida muskullar shakliga ko‘ra xilma-xil, yassi, kalta, uzun, 2-3-4- boshli, ikki va ko‘p qorinli, trapetsiya, rombsimon, doira, uchburchak shakilda bo‘ladi.