Mavzu: oliy nerv faoliyati tipini aniqlash. Xotira hajmini aniqlash. Bolada reflektor reaksiyalarining rivojlanishini baholash

4.Tajriba o’tkazish tartibi. Qisqa muddatli eshitish xotirasi hajmini aniqlash uchun ko’p sonlar miqdori tanlab olinishi kerakki, tekshirilayotgan odam uni bir, marta eshitishidayoq, xotirasida saqlashi va aniq qaytarib bera olishi kerak. Ishni guruhdagi barcha studentlarda bir vaqtning o’zida olib borish mumkin. O’qituvchi birinchi qatordagi sonlarni o’qiydi. Talabalar uni to’la eshitib olganlaridan so’ng, eslab qolgan sonlarini daftarlariga yozadilar. So’ng o’qituvchi ikkinchi qatordagi sonlarni o’qiydi, studentlar yuqoridagidek, avval eshitib oladilar, so’ng daftarlariga yozishadi. Shunday qilib, hamma qatordagi sonlar o’qiladi va studentlar hotirada saqlab qolganlarini o’z daftarlariga yozishadi.
Shundan so’ng, o’qituvchi yana hamma qatordagi sonlarni o’qib qaytaradi, talabalar daftariga yozgan sonlarini tekshiradilar. Agar 1,2,3-to’g’ri va aniq ketma-ketlikda yozilgan bo’lsa-yu, ammo 4-qatorda hatolik topilsa (sonlar tartibining o’zgarib qolishi, qator kattaligi, sonlarning noto’g’ri yozilishi kabi) u holda hotiraning hajmi 3- qatordagi sonlar miqdoriga teng bo’ladi, yani besh bo’ladi.
Ishni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar. Qisqa muddatli eshituv hotira hajmi odamda o’rtacha 7 ga teng bo’ladi, shuning uchun o‘zingizning hotirangiz hajmini o’rtacha ko’rsatkichi bilan solishtiring.


Ihtiyoriy harakat tezligini aniqlash.
Ihtiyoriy diqqat mehnat faoliyatida rivojlanadi. Mehnatning turlari ihtiyoriy diqqatning har hil hususiyatlarini rivojlantirib boradi. Masalan, ekranda aniq bir informasiyaning paydo bo’lishini kuzatib turgan operatorlarning diqqat e’tibori juda yuqori turg’unlikda bo’ladi: avtobus haydovchisi o’z diqqat e’tiborini bir joydan ikkinchi joyga (yo’l, avtobus saloni ichiga, boshqaruv qurilmalari va shu kabilardir) tez o’zgartirish qobiliyatiga ega bo’lishi kerak.
Ish anjomlari: Adashtirilib, egri bugri chizilgan chiziqlarni tasvirlovchi mahsus jadval ikki hil tasvirli rasm, sekundomerlar.
Tajriba o’tkazish tartibi. Studentlar bir juftdan qilib bo’lib qo’yiladi, yani ularning biri, --- tekshiriluvchi, ikkinchisi --- eksperementator. Eksperementatorlar tezlik bilan 1-2 minut davomida har biri o’zining tekshiriluvchisi uchun bittadan 82-rasmda ko’rsatilganidek jadval chizadilar va ularga tarqatadilar.
Tekshiriluvchilar eksperementatorlar buyrug’iga binoan 3 minut davomida ko’rsatkich yoki qalam ishlatmasdan, faqat ko’z yordamida har bir chiziqning ohirini topadi va birinchi ustunda ko’rsatilgan o’zining tegishli nomeriga muvofiq har bir chiziqning ohirini o’sha nomer bilan belgilaydi, bu hol 82-rasmda bir va ikki chiziqlar uchun ko’rsatilgan 3 minutdan keyin eksperementatorlar tekshiriluvchilar ishini to’htatadi va uni tekshirib, 3 minut oralig’ida to’g’ri topilgan chiziqlar miqdoriga qarab ihtiyoriy e’tibor darajasini baholaydi. So’ngra, tekshiriluvchilarga ikkilanuvchi tasvir beradigan rasm ko’rsatiladi, masalan, yosh va qari ayolning surati (83-rasm) eksperementatorlar tekshiriluvchilar tamonidan bu ikki obrazni qabul qilishlari va anglab etishlari uchun ketgan vaqtni sekundomerlar yordamida aniqlaydilar. Diqqatni boshqa tamonga yo’naltirish tezligining darajasi haqida ikki obrazni ajrata olish uchun sarf bo’gan sekundlarga qarab hulosa chiqariladi. Odam ikki suratni qancha tez vaqt ichida ko’rsa, uning diqqat – e’tiborini boshqa tamonga yo’naltirish qobiliyati shuncha yuqori ifodalangan bo’ladi.