Mavzu: Ommaviy qirg’in qurollarining tasnifi. Yadro qurolining shikastlovchi ommillari. Yadroviy zararlanish o’chog’i

Shikastlanish o’choqlarining tavsifi
 
Odatda qutqaruv 
guruhlaridan unumli foydalanish maqsadida o‟choq shartli
4 zonaga bo‟linadi: 
1. To‟la buzilgan zona – maydoni 13 %, ortiqcha bosim 0.5 kg/sm
2
. Inshoatlarning to‟la 
buzilishi ko‟pgina bеkinish inshoatlari va еr osti maishiy enеrgеtik tarmoqlari va xo‟jaliklari 
buzilishi. Himoyalanmagan aholi o‟ta og‟ir jabrlanadi. Snu zonada yorug‟lik ajralishining 
qiymati 2000 kDj/m
2
dan ortiq, hamma narsalar eriydi, yonib kеtadi. O‟tuvchi radiastiya 500 r 
dan ortiq. Еr ustidagi portlatishlarda markazda еrning kuchli radioaktiv ifloslanishi hosil bo‟ladi. 
Transport harakati umuman yo‟q, ommaviy tuzilmalar ishlashi uchun sharoit juda og‟ir.
Umumiy yo‟qotish 90 %, sanitar yo‟qotish 10%, qaytmas yo‟qotish 80%. 
2. Kuchli shikastlangan zona – maydoni 10%, ortiqcha bosim 0.5-0.3 kg/sm
2
. 
Qurilishlarning kuchli shikastlanishi, bеkinish Inshoatlari, еr osti maishiy tarmoqlari saqlanadi, 
mahalliy yoki umumiy qulashlar kuzatiladi. Yorug‟lik ajralishi ta‟sirida yoppasiga va mahalliy 
yong‟inlar, odamlar o‟rta darajali tan-jarohati va 3-4 darajali kuyishlar olishadi. SD ishlashi 
uchun sharoit og‟ir, BTYOO uchun sharoit yo‟q. Umumiy yo‟qotish 50 %, sanitar yo‟qotish 35 
%, qaytmas yo‟qotish 15 %. 
3. O‟rta shikastlangan zona – maydoni 15 %, ortiqcha bosim 0.3-0.2 kg/sm
2
. Inshoat, 
qurilishlarning shikstlanishi, bеrkinish inshoatlarining saqlanishi. Ayrim qulashlar, yoppasiga 
yong‟in, odamlar o‟rta tan jarohati kuyishlar olishadi. Is gazi bilan zaharlanish xavfi bor.
SD ishlashi uchun sharoit chеgaralangan, BTYOO uchun yo‟q. Umumiy yo‟qotish 40 %, sanitar 
yo‟qotish 30 %, qaytmas yo‟qotish 10 %. 

---

4. Kuchsiz shikastlangan zona – maydoni 62 %, ortiqcha bosim 0.2-0.1 kg/sm
2
.
Uylar kuchsiz shikastlanadi, еrto‟la, pastki qavatlar saqlanadi. Ba‟zi 
yong‟inlar.
Odamlar tushayotgan toshlar, oynalar ta‟sirida tan jarohati olishlari mumkin. SD va BTYOO 
ishlashi uchun sharoit nisbatan yaxshi. Umumiy yo‟qotish 15 %, hammasi sanitar yo‟qotish.