Ma’vzu: organik moddalar ishlab chiqarish reja

Ikkinchi bosqichda hosil bo’lgan suvni reaksion aralashmadan ajratib olinsa, sirka angidrid olish mumkin bo’ladi. Sirka angidridi kobalt (II) va mis (II) asetatlari katalizatori ishtirokida aldegidni etilasetat bilan aralashmasini 60°C da oksidlab olinadi. Sirka kislota rangsiz, o’tkir hidli suyuqlik, qaynash harorati 118°C).

• 
  Ikkinchi bosqichda hosil bo’lgan suvni reaksion aralashmadan ajratib olinsa, sirka angidrid olish mumkin bo’ladi. Sirka angidridi kobalt (II) va mis (II) asetatlari katalizatori ishtirokida aldegidni etilasetat bilan aralashmasini 60°C da oksidlab olinadi. Sirka kislota rangsiz, o’tkir hidli suyuqlik, qaynash harorati 118°C).
  
• 
  Dunyoda sirka kislotasi hozirgi vaqtda har yili 3,5 mln. tonnadan ko’proq ishlab chiqarilmoqda.
  
• 
  Sirka kislota va uning xossalari sanoatning turli tarmoqlarida juda keng ishlatiladi. U asetilselluloza olishda (undan asetat tolasi, plastmassalar, laklar, yonmaydigan kinoplyonkalar va boshqalar olinadi), atsetillovchi modda sifatida organik sintez sanoatida oziq-ovqat va to’qimachilik sanoatlarida va boshqalarda ishlatiladi.
  
• 
  Stirol ishlab chiqarish
  
• 
  Stirolni birinchi marta E. Simon yog’och smolosidan 1839- yilda ajratib oldi. 1949- yilda sanoatda etilbenzoldan olina boshlandi. 1867-yilda A. Bertlo benzol va atsetilendan sintezladi. Stirol va kaprolaktam olish uchun muhim xom ashyo sifatida benzol ishlatiladi. Stirol olishning birinchi bosqichida benzol etilen bilan alqillanadi. Bunda katalizator sifatida ozroq vodorod xlorid bilan aktivlangan suvsiz aluminiy xlorid ishlatiladi:
  
• 
  

Reaksiya, qo’shimcha reaksiyalar, asosan di-, tri- etilbenzollar hosil bo’lishi bilan boradi. Katalizator to’xtovsiz reaktorga tushib turishi uchun uni aluminiy xloridi, dietilbenzol, benzol va etil xlorid aralashmasidan (suyuq holda) tayyorlanadi. Dietilbenzol va etilxlorid polialkilbenzol hosil qilish bilan boradigan qo’shimcha reaksiyalarni kamaytirish uchun qo’shiladi. Alkillash balandligi 10 m, diametri 1,5 m bo’lgan kolonna tipidagi emallangan reaktorda olib boriladi. Reaksion aralashma ishqor bilan yuvilgach ikkita rektifikatsiya kolonnasida ajratiladi. Birinchisida benzol haydaladi va yana qayta reaktorga kiritiladi, ikkinchisida etilbenzol va dietilbenzol, keyingisining bir qismi katalizator kompleksini tayyorlanish uchun yuboriladi. Etilbenzolning unumi benzolga nisbatan 90—95%ni tashkil etadi. Ishlab chiqarishda 1t. etilbenzolga 0,771. benzol, 0,31. etilen va 25-30 kg aluminiy xlorid sarflanadi:

• 
  Reaksiya, qo’shimcha reaksiyalar, asosan di-, tri- etilbenzollar hosil bo’lishi bilan boradi. Katalizator to’xtovsiz reaktorga tushib turishi uchun uni aluminiy xloridi, dietilbenzol, benzol va etil xlorid aralashmasidan (suyuq holda) tayyorlanadi. Dietilbenzol va etilxlorid polialkilbenzol hosil qilish bilan boradigan qo’shimcha reaksiyalarni kamaytirish uchun qo’shiladi. Alkillash balandligi 10 m, diametri 1,5 m bo’lgan kolonna tipidagi emallangan reaktorda olib boriladi. Reaksion aralashma ishqor bilan yuvilgach ikkita rektifikatsiya kolonnasida ajratiladi. Birinchisida benzol haydaladi va yana qayta reaktorga kiritiladi, ikkinchisida etilbenzol va dietilbenzol, keyingisining bir qismi katalizator kompleksini tayyorlanish uchun yuboriladi. Etilbenzolning unumi benzolga nisbatan 90—95%ni tashkil etadi. Ishlab chiqarishda 1t. etilbenzolga 0,771. benzol, 0,31. etilen va 25-30 kg aluminiy xlorid sarflanadi:
  
• 
  Ikkinchi bosqichda etilbenzol degidrogenlanadi: