Mavzu: O‘zbekistonda paxtachilikning rivojlanishi tahlili. Mundarija

5.2 Paxtachilikni rivojlantirish bozor miqyosida.
birinchidan , paxta xomashyosini ishlab chiqarishga davlat buyurtmasi va uning xarid narxlarini belgilash amaliyoti bekor qilinsin;
ikkinchidan , paxta xomashyosini ishlab chiqaruvchilar – fermer xo‘jaliklari, paxta-to‘qimachilik klasterlari, kooperativlar paxtani rayonlashtirilgan holda tekin saralash huquqini oladilar;
uchinchidan , sertifikatlangan urug‘lik yetkazib berishning amaldagi tizimi, shu jumladan, paxta chigitligi uchun qo‘shimcha to‘lovlar to‘lash tartibi saqlanib qolmoqda. bosqichma-bosqich bu funksiya Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Urug‘chilikni rivojlantirish markazi (keyingi o‘rinlarda Markaz deb yuritiladi) tarkibidagi urug‘chilik klasterlariga va paxta-to‘qimachilik klasterlariga o‘tkaziladi;
toʻrtinchidan , paxta-toʻqimachilik klasterlari mavjud boʻlmagan hududlarda paxta tozalash korxonalari negizida fermer xoʻjaliklarining ixtiyoriy kooperativlari tashkil etiladi. Asosiy vazifa ishlab chiqarish tsiklining barcha ishtirokchilarining yaxshi muvofiqlashtirilgan o‘zaro hamkorligi va u bilan bog‘liq masalalarni tezkorlik bilan hal etish orqali “sotib olish – tashish – saqlash – qayta ishlash – sotish” zanjirini amalga oshirishdan iborat. Paxta xomashyosini ishlab chiqarish va qayta ishlash kooperativlari Vazirlar Mahkamasining tegishli qarorlari bilan tuzilgan paxta-to‘qimachilik klasterlari uchun nazarda tutilgan imtiyozlardan foydalanadi;
beshinchidan , birjada boshlang‘ich bahosi shakllantirilganda mamlakatimizda ishlab chiqarilgan paxta tolasiga 10 foizlik chegirma bekor qilinadi;
oltinchidan , 2020 yil hosili uchun paxta chigitlari “O‘zpaxtasanoat” AK tizimidagi urug‘chilik sexlari va paxta-to‘qimachilik klasterlari tomonidan yetkazib beriladi. Bu qishloq xo‘jaligi ishlab chiqaruvchilarini mahalliy sharoitga moslashtirilgan sifatli urug‘lik bilan ta’minlash, ishlov berilmagan urug‘lar orqali kasalliklar tarqalishining oldini olish va paxta xomashyosi hosildorligini izchil oshirish imkonini beradi.
2020-yil 15-martdan boshlab banklar tomonidan Markaz tuzilmasidagi fermer xo‘jaliklari, paxta-to‘qimachilik klasterlari va kooperativlari, shuningdek, elita urug‘chilik xo‘jaliklari uchun paxta xomashyosi yetishtirish xarajatlarini moliyalashtirish uchun kreditlar berish boshlanadi. Shartlar: muddat - 12 oygacha, stavka moliyalashtirish hajmiga bog'liq (shu jumladan, bank marjasi - 2%):

• 
  ishlab chiqarilgan paxta xomashyosi umumiy qiymatining 50 foizigacha — yiliga 8 foizdan ko‘p bo‘lmagan miqdorda;
  
• 
  60% gacha - yiliga 10% dan ko'p bo'lmagan.
  

Kreditlar Qishloq xo‘jaligini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi (keyingi o‘rinlarda Jamg‘arma deb yuritiladi) mablag‘lari hisobidan beriladi. Qarz oluvchilar agrotexnik tadbirlar asosida kredit mablag'larini mustaqil ravishda tasarruf etishadi va moddiy resurslar yetkazib beruvchilarni tanlashadi. Paxta-to'qimachilik klasterlari fermer xo'jaliklarining paxta xomashyosini ishlab chiqarish bilan bog'liq xarajatlarini naqd pul bilan avanslashtirmoqda. Kreditlarning belgilangan muddatda qaytarilmagan qismi tijorat krediti sifatida qayta rasmiylashtiriladi.
Paxta-to‘qimachilik klasterlari va kooperativlariga fermer xo‘jaliklari va boshqa qishloq xo‘jaligi korxonalari tomonidan ishlab chiqarilgan paxta xomashyosini sotib olish va paxta hosilini yig‘ishtirib olish xarajatlarini moliyalashtirish uchun tijorat kreditlari beriladi. Muddati - 12 oygacha. Shu bilan birga, tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash davlat jamg‘armasi:

• 
  milliy valyutadagi tijorat kreditlari bo‘yicha foiz stavkalarining Markaziy bankning asosiy stavkasidan yuqori bo‘lgan qismi, lekin 10 foiz punktidan ko‘p bo‘lmagan miqdorda;
  
• 
  chet el valyutasida berilgan kreditlar uchun bank tomonidan belgilangan foiz stavkasining 30 foizigacha, lekin 3 foiz punktidan oshmasligi kerak.
  

Zaruratga qarab, ushbu maqsadlar uchun respublika byudjetidan 700 milliard so‘mgacha mablag‘ ajratiladi. Kreditning paxta xomashyosi va paxta yig‘im-terimini sotib olishni moliyalashtirish uchun o‘z vaqtida qaytarilmagan qismi qoplanmaydi. Markaziy bankning asosiy stavkasini o‘zgartirishda Hukumat Jamg‘armadan ajratiladigan kreditlarning foiz stavkalarini, bank marjasini va kompensatsiya miqdorini o‘zgartirishi mumkin.
Mustaqil paxta xomashyosini ishlab chiqaruvchi va qayta ishlaydigan paxta-to‘qimachilik klasterlarining paxta xomashyosini ishlab chiqarish xarajatlarini moliyalashtirish uchun Jamg‘arma mablag‘lari hisobidan ajratilgan kreditlar 12 oygacha bo‘lgan muddatga tijorat ssudasi sifatida qayta rasmiylashtirilib, 12 oydan keyin har oy to‘lash sharti bilan. teng ulushlar.
Shu bilan birga, 2021 yil hosilidan paxta xomashyosi yetishtirish uchun kredit olish masalasi fermer xo‘jaliklari tomonidan mustaqil hal qilinmoqda. Yer maydonlari toʻliq paxta-toʻqimachilik klasterlariga oʻtkazilgan hududlar bundan mustasno boʻladi.
“O‘zpaxtasanoat” AJ tugatiladi. Tugatish komissiyasining tarkibi allaqachon aniqlangan, ular 20-martga qadar kompaniyani tugatish boʻyicha loyiha ofisini shakllantirishlari, 1-mayga qadar esa jarayonning barcha tafsilotlari koʻrsatilgan “Yoʻl xaritasi”ni ishlab chiqishlari kerak.⁵