Mavzu: O’zbekistonga kiritilayotgan investetsiyalar Reja: Kirish Asosiy qism

1. O'zbekistondagi investitsion muhit
Hozirgi kunda mamlakatimiz iqtisodiyotiga chet el investitsiyalarini jalb etish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, ularni huquqiy himoya qilishning amaliy mexanizmiarini joriy etish va investitsion muhitni yanada yaxshilash iqtisodiy rivojlanish sohasidagi eng muhim vazifalardan biri hisoblanadi.“O‘zbekiston Respublikasining 2025 yilgacha investitsiya siyosati strategiyasi” O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligi tomonidan xalqaro tajriba, respublika iqtisodiyoti, uning tarmoqlari va hududlari investitsiya jarayonlari rivojlanishidagi tendensiyalar va muammolar tahlili asosida tayyorlangan.

Ko’rsatkichlar	2018-yil	2019-2025-yillar	2025-yil
YaiM tirln.so’m	407.5	106%	1298.9
Investetsiyalarning Yaimdagi ulushi	30.5%		37.5
Chet el envestetsiyalari mln dollar		30.8	11
Markazlashmagan investetsiya milrd so’m		1002.5
Asosiy kapitalga kiritilgan investetsiyalar	103.9	110.8

2025 yilgacha investitsiya siyosatining maqsadi iqtisodiyotning raqobatbardoshligi va muvozanatini oshirish, ishlab chiqarish va eksport salohiyatini rivojlantirish, hududlarni rivojlantirish va aholi farovonligini oshirish hisoblanadi.2021 yilda 6 milliard 500 million dollarlik loyihalar ishga tushiriladi.24 iyun kuni Prezident Shavkat Mirziyoev raisligida o‘tkazilgan videoselektor yig‘ilishida investitsiya va eksport sohalaridagi ishlar natijadorligi tahlil qilindi. Shuningdek, yil yakunigacha amalga oshirilishi lozim bo‘lgan vazifalar muhokama qilindi.Mamlakatimizda iqtisodiyot va infratuzilmani rivojlantirish, dolzarb loyihalarnimablag‘ bilan ta’minlash maqsadida faol investitsiyaviy siyosat olib borilmoqda. 2017 yildan boshlab barcha manbalar hisobidan 716 trillion so‘m (83 milliard dollar) yoki oldingi davrga nisbatan 2 baravardan ziyod investitsiyalar o‘zlashtirilgan. Shundan qariyb 27 milliard dollarini xorijdan jalb qilingan mablag‘lar tashkil etadi.O‘zlashtirilgan investitsiyalarning deyarli 65 foizi sanoat va infratuzilma loyihalariga to‘g‘ri keladi. Natijada, so‘nggi 4 yilda mamlakat yalpi ichki mahsuloti tarkibida sanoatning ulushi 25 foizdan 33 foizga, sanoat mahsuloti ishlab chiqarish hajmi esa 1,3 baravarga o‘sgan.Ushbu davrda 441 trillion so‘mlik 47 mingdan ziyod yirik, o‘rta va kichik loyihalar ishga tushirilib, 680 mingdan ortiq doimiy yangi ish o‘rinlari yaratilgan.Shuningdek, so‘nggi 4 yilda mahalliy sanoat, qishloq xo‘jaligi va servis sohasidagi loyihalarni amalga oshirish uchun 100 trillion so‘m investitsiya yo‘naltirilgan.Tahlillarga ko‘ra, ajratilgan har bir milliard so‘m evaziga Namanganda 12 ta, Andijonda 11 ta, Navoiy va Sirdaryoda 8-9 tadan yangi ish o‘rni yaratilgan. Bu ko‘rsatkich Buxoro, Samarqand va Xorazmda 6-7 ta, Qashqadaryo va Farg‘onada 5 taga to‘g‘ri kelgan. Qoraqalpog‘iston, Jizzax, Surxondaryo, Toshkent viloyati va Toshkent shahrida esa atigi 3-4 tani tashkil etgan.Toshkent viloyatiga so‘nggi 4 yilda yo‘naltirilgan 950 million dollar xorijiy investitsiya va bank kreditlari hisobiga atigi 40 mingta yangi ish o‘rni yaratilgan. Ya’ni bir ish o‘rni 24 ming dollarga to‘g‘ri kelmoqda. Vaholanki, Namangan viloyatida 2 baravar kam mablag‘ sarflanib, 52 mingta ish o‘rni ochilgan.
Shuningdek, 2 mingdan ziyod korxona past quvvatda ishlayotgani, ayrim tumanlarda ishlab chiqarish hajmi kamaygani qayd etib o‘tildi.Prezidentimiz tarmoq va hudud rahbarlarining asosiy vazifasi investitsiyaviy faollikni kuchaytirish bilan birga, ularning samaradorligini oshirish bo‘lishi kerakligini ta’kidladi.Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligiga viloyat hokimlari bilan birga, har bir tuman va shaharda sanoat bo‘yicha ishga solinmagan imkoniyatlarni aniqlab, manzilli investitsiya loyihalarini ishlab chiqish vazifasi qo‘yildi.Hamma joyda mebellarga talab, ularni tayyorlashga sharoit bor. Nukus, Andijon, Oltinko‘l, Romitan, Qarshi, Karmana, Pastdarg‘om, Uzun, Bag‘dod, O‘rta Chirchiq va Xonqa tumanlari, Jizzax, Qarshi, Namangan va Yangier shaharlari mebelsozlikka moslashtirildi. Ularda mebelsozlikka ixtisoslashgan kichik sanoat zonalari tashkil etilib, 200 million dollarlik 450 ta loyiha joylashtiriladi va kamida 7,5 mingta yangi ish o‘rni yaratiladi.Yurtimizdagi 5 mingdan ziyod mebel korxonasidan 1 ming 500 tasi xonadonlarda joylashgan. Endi ularni sanoatlashtirish, mahsulotlarni va ish o‘rinlarini yanada ko‘paytirish mumkin.Bunday ishlarni charm-poyabzal, elektr texnikasi, to‘qimachilik, farmasevtika, zargarlik, qurilish materiallari va oziq-ovqat sanoati sohalarida ham amalga oshirish bo‘yicha ko‘rsatmalar berildi.Joriy yilda charm-poyabzal sanoatida 202 million dollarlik 112 ta loyiha, elektr texnikasi tarmog‘ida 140 million dollarlik 45 ta loyiha, farmatsevtika yo‘nalishida 146 million dollarlik 36 ta loyihani o‘z vaqtida ishga tushirish zarurligi ta’kidlab o‘tildi.Sobiq “Andijon Mash” korxonasi negizida kichik sanoat zonasi tashkil etilib, 24 ta yangi korxonada mingdan ziyod ish o‘rni yaratildi. Toshkent shahridagi “Texnopark”, Farg‘onadagi “Mexanika zavodi”da ham bunga misol bo‘la oladi. Bugungi kunda bo‘sh turgan va past quvvatlarda ishlayotgan yana 19 mingta ob’ekt bor. Joriy yilda umumiy qiymati 6 milliard 500 million dollarlik 226 ta yirik tarmoq va hududiy loyihalar ishga tushirilishi, 35 mingta yangi ish o‘rni tashkil etilishi mo‘ljallangan. Ma’lumki, to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalar iqtisodiyot rivojida juda muhim o‘rin tutadi. Joriy yilda 756 ta loyiha doirasida 7 milliard 700 million dollar miqdoridagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar va kafolatlanmagan kreditlarni o‘zlashtirish belgilangan.Farg‘ona viloyatida 2021-2022 yillarda umumiy qiymati $1,6 mlrd. 949 ta investitsiya loyihasi amalga oshirilishi ta’kidlandi.Muhokamalar:Bunda kimyo, to‘qimachilik, charm-poyabzal, qurilish materiallari, elektrotexnika sanoati “drayver” bo‘ladi.Shahar va tumanlarni mahallabay tizimda rivojlantirish maqsadida viloyatdagi 76 ta sektorning har birida iqtisodiy kompleksning malakali xodimlaridan iborat boshqaruv ofislari tashkil etilishi aytildi. Bu mutaxassislar mahallaga biriktirilgan bank xodimlari bilan birga, joylardagi sharoitni o‘rganib, loyihalarni shakllantiradi va amalga oshirishga ko‘maklashadi. Zarur bo‘lsa, ishsiz aholi, yoshlar va ayollar kasb-hunarga o‘rgatiladi.Farg‘ona viloyatida 2021-2022 yillarda umumiy qiymati 17 trillion so‘mlik 949 ta investitsiya loyihasi amalga oshirilishi ta’kidlandi. Bunda kimyo, to‘qimachilik, charm-poyabzal, qurilish materiallari, elektrotexnika sanoati “drayver” bo‘ladi.Xususan, “Farg‘ona azot” aksiyadorlik jamiyatida jami 537 million dollarlik 3 ta loyiha, to‘qimachilikda 154 million dollarlik 14 ta loyiha amalga oshiriladi.Viloyatda yer resursi cheklangani sababli cho‘l joylar, yaylov va adirliklarda 33 ming gektar yer o‘zlashtiriladi. Bunga sarflanadigan 350 milliard so‘mlik xarajatlarning 110 milliard so‘mi subsidiya hisobidan qoplab beriladi.

2. Oxirgi besh yil davomida iqtisodiyotimizga jalb qilingan xorijiy investisiyalar hajmi uch yarim barobarga oshib, umumiy qiymati 25 milliard dollar etdi. Bularning hisobiga 59 mingta investisiya loyihasi amalga oshirilgan holda, 2,5 milliondan ortiq yangi ish o`rinlari yaratildi.
Ikki yil avval mamlakatimiz tarixida birinchi marta kambag`allikni qisqartirish davlat siyosatining asosiy maqsadlaridan biri sifatida belgilab olindi. Ushbu yo`nalishda alohida Strategiya qabul qilinib, Iqtisodiy taraqqiyot va kambag`allikni qisqartirish vazirligi tashkil etildi. Natijada, qisqa davr ichida yarim milliondan ortiq oila muhtojlar toifasidan chiqarildi.
Poytaxtimizda bo`lib o`tayotgan birinchi Toshkent xalqaro investisiya forumining yalpi majlisida so`zlagan nutqida Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev keyingi yillarda mamlakatimizda amalga oshirilgan islohotlar natijasida erishilgan ana shunday ulkan yutuqlar xususida alohida to`xtalib o`tdi. Bu kabi yutuqlar yurtimiz islohotlar va yangilanishlar yo`lidan qat’iy borayotganing yorqin dalili, davlatimiz rahbarining iborasi bilan aytganda, islohotlar ortga qaytmaydigan muqarrar tus olgani real haqiqatdir.
Shu bilan birga so`nggi yillarda mamlakatimizning investisiyaviy jozibadorligini oshirish, biznes uchun qulay muhit sifatida jahonga tanitish borasida ham tizimli chora-tadbirlar amalga oshirildi. Natijada yurtimizga investisiya kiritish, tadbirkorlik faoliyatini yo`lga qo`yish istagida bo`lgan ishbilarmonlar va kompaniyalar soni sezilarli tarzda ko`paydi.
Strategik tashabbuslarni muhokama qilish va amalga oshirish uchun yangi maydon yaratish, xalqaro biznes hamjamiyatiga O`zbekistonning sarmoyaviy imkoniyatlarini namoyish etish maqsadida tashkil etilgan mazkur forumda dunyoning 56 mamlakatidan 1,5 mingga yaqin ishtirokchi, xususan, ishbilarmon va siyosiy doiralar vakillari, moliya institutlari, xorijiy vazirlik hamda idoralar, xalqaro tashkilotlar rahbarlari, ommaviy axborot vositalari xodimlari ishtirok etayotgani ham dunyo yurtimizda amalga oshirilayotgan o`zgarishlarni diqqat bilan kuzatib borayotgani va qiziqish katta ekanidan dalolat beradi.
Xalqimizda oqqan daryo oqaveradi, degan purma’no naql bor. Darhaqiqat, davlatimiz rahbari ta’kidlaganidek, “Buyuk ipak yo`lining markazida joylashgan O`zbekiston zamini qadimdan Osiyo, Evropa va Afrika qit’alarining karvon yo`llari tutashgan hudud sifatida mashhur bo`lgan. Uch ming yillik davlatchilik tarixiga ega mamlakatimiz uzoq davr mobaynida dunyoning savdo, iqtisod, ilm-fan, madaniyat va san’at yuksak ravnaq topgan markazlaridan biri bo`lib xizmat qilgan. Ushbu an’analarning davomi sifatida “Buyuk o`tmishdan – buyuk kelajak sari” tamoyili asosida iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishimizni jadal davom ettirish ishlari olib borilmoqda”
Bu haqda gapirganda, mamlakatimizda 2017 yilda xorijiy valyutani konvertasiya qilish yo`lga qo`yilgani, chet ellik investorlar tomonidan foydani repatriasiya qilish bo`yicha cheklovlar bekor qilingani, moliya muassasalarimiz va yirik korxonalarimiz ilk marta xalqaro reytinglar olib, jahon moliya bozorlariga chiqqanini ta’kidlash lozim.
Jahonning 90 ta davlati fuqarolari uchun O`zbekistonga vizasiz kirish, yana 60 ga yaqin mamlakat fuqarolariga esa imkoniyati yaratilgani natijasida O`zbekiston bu boradagi ko`rsatkichlar bo`yicha mintaqadagi eng ochiq davlat maqomiga sazovor bo`ldi.
Shuning barobarida, mamlakatimizda korrupsiyaga qarshi kurashish, inson huquq va erkinliklarini, so`z erkinligini ta’minlash, fuqarolik jamiyatini barpo etish, ommaviy axborot vositalarini qo`llab-quvvatlash, mehnat huquqlarini himoya qilish hamda inson kapitalini rivojlantirish borasida tizimli ishlar amalga oshirilmoqda.
Ayniqsa, 2020 yilda O`zbekistonda Inson huquqlari milliy strategiyasi qabul qilingani va tarixda birinchi marta mamlakatimiz Birlashgan Millatlar Tashkilotining Inson huquqlari kengashining a’zosi etib saylangani yurtimizning xalqaro maydondagi obro`-e’tiborini oshirdi.

3. 1. Siyosiy beqarorlik: O‘zbekiston o‘tmishda siyosiy beqarorlikni boshidan kechirgan, jumladan, 2016-yilda sobiq prezident Islom Karimovning vafoti va undan keyin hokimiyat uchun kurash. Amaldagi prezident Shavkat Mirziyoyev hukumatni isloh qilish, qo‘shni davlatlar bilan munosabatlarni yaxshilash bo‘yicha qadamlar qo‘ygan bo‘lsa-da, siyosiy xavflar sarmoyadorlarni tashvishga solayotgani hamon.
2. Korruptsiya: Korruptsiya O'zbekistondagi investorlarni tashvishga soladigan asosiy masala. Mamlakat Transparency International tashkilotining korruptsiyani qabul qilish indeksida past o‘rinni egallab turibdi, bu davlat va xususiy sektorda korrupsiyaning yuqori darajada ekanligini ko‘rsatadi. Bu ruxsatnomalar, litsenziyalar va shartnomalar olishda qiyinchiliklarga, shuningdek, qonuniy kelishuvlarni amalga oshirishda qiyinchiliklarga olib kelishi mumkin.
3. Huquqiy noaniqlik: O'zbekistondagi huquqiy tizim murakkab va oldindan aytib bo'lmaydigan bo'lishi mumkin, bu esa xorijiy investorlar uchun qiyinchiliklar tug'dirishi mumkin. Hukumat huquqiy tizimni isloh qilish va sarmoyaviy muhitni yaxshilash choralarini ko‘rdi, biroq sud tizimining xolisligi va shartnomalar ijrosi yuzasidan xavotirlar saqlanib qolmoqda.
4. Madaniy farqlar: O‘zbekiston xorijiy investorlar uchun notanish bo‘lishi mumkin bo‘lgan o‘ziga xos madaniyat va biznes yuritish uslubiga ega. Bu mahalliy hamkorlar bilan munosabatlarni o'rnatish va mahalliy biznes muhitini boshqarishda qiyinchiliklar tug'dirishi mumkin.
5. Infratuzilma: Oxirgi yaxshilanishlarga qaramay, O‘zbekistondagi infratuzilma hamon mintaqadagi boshqa mamlakatlarnikidan ortda qolmoqda. Bu transport, logistika va ishonchli kommunal xizmatlardan foydalanishda investorlar uchun qiyinchiliklar tug'dirishi mumkin.
6. Xavfsizlik xavflari: Oʻzbekiston Afgʻoniston, Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston va Turkmaniston bilan chegaradosh boʻlib, bu investorlar uchun xavfsizlikka xavf tugʻdirishi mumkin. Mamlakat o‘tmishda ham terrorchilik hodisalarini boshidan kechirgan.
7. Valyuta riski: O'zbekiston so'mi qiymatining o'zgarishiga duchor bo'ladi, bu esa investorlar uchun valyuta ayirboshlash va xedjlash borasida qiyinchiliklar tug'dirishi mumkin.

4. So‘nggi yillarda O‘zbekistonda xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va iqtisodiy rivojlanishga ko‘maklashish maqsadida bir qator siyosat va me’yoriy-huquqiy o‘zgarishlar amalga oshirildi. Quyida Oʻzbekistondagi investitsiyalarni shakllantiradigan asosiy siyosat va qoidalar keltirilgan:
1. Investitsiya qonunchiligi: Oʻzbekistonda xorijiy investorlarni ragʻbatlantirish va kafolatlar, jumladan, soliq imtiyozlari, bojxona imtiyozlari va intellektual mulk huquqlarini himoya qiluvchi investitsiyalar toʻgʻrisidagi keng qamrovli qonun mavjud. Qonun, shuningdek, nizolarni hal qilish uchun asoslarni belgilaydi va foydani vataniga qaytarish imkonini beradi.
2. Xorijiy sarmoya uchun ochiqlik: Oʻzbekiston qishloq xoʻjaligi, energetika va ishlab chiqarish kabi strategik tarmoqlarga eʼtibor qaratgan holda xorijiy sarmoyalarni faol ravishda qidirmoqda. Hukumat ishbilarmonlik muhitini yaxshilash va kirishdagi byurokratik to‘siqlarni kamaytirish, jumladan, litsenziya va ruxsatnomalar olish jarayonlarini soddalashtirish bo‘yicha ish olib bormoqda.
3. Valyutani liberallashtirish: O‘zbekistonda 2017-yilda valyutani liberallashtirish bo‘yicha chora-tadbirlar amalga oshirilib, chet el valyutasini erkin ayirboshlash va foydani repatriatsiya qilish imkonini berdi. Bu xorijlik investorlarning O‘zbekistonda biznes yuritishini osonlashtirdi va mamlakat iqtisodiyotiga ishonchni oshirdi.
4. Xususiylashtirish: Hukumat xususiylashtirish siyosatini olib bormoqda, asosiy e’tibor davlat korxonalarini xususiy investorlarga sotishga qaratilgan. Bu xorijlik sarmoyadorlar uchun asosiy tarmoqlarga sarmoya kiritish uchun imkoniyatlar yaratib, bozorda raqobatni kuchaytirdi.
5. Maxsus iqtisodiy zonalar: O‘zbekistonda investorlarga soliq imtiyozlari va boshqa imtiyozlar taqdim etuvchi bir qancha maxsus iqtisodiy zonalar (SEI) tashkil etilgan. Bu zonalar to‘qimachilik va axborot texnologiyalari kabi muayyan sohalarga sarmoya jalb etish hamda biznes yuritish uchun qulay shart-sharoitlarni ta’minlashga mo‘ljallangan.
Umuman olganda, ushbu siyosat va qoidalar O‘zbekistonda xorijiy sarmoyadorlar uchun yanada qulay muhit yaratdi. O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekistonga kiritilgan xorijiy sarmoyalarning umumiy hajmi 2017-yildagi 1,8 milliard dollardan 2020-yilda 5,5 milliard dollargacha oshgani mazkur siyosat va me’yoriy-huquqiy hujjatlarning muvaffaqiyatidan dalolatdir.
Qayd etilgan siyosat va qoidalardan tashqari, O‘zbekistonga investitsiyalarning o‘sishiga yordam bergan boshqa omillar ham mavjud. Mana ulardan ba'zilari:
1. Siyosiy barqarorlik: O‘zbekiston Prezident Shavkat Mirziyoyev 2016-yilda prezidentlikka kelganidan buyon siyosiy barqarorlik davrini boshdan kechirmoqda. Hukumat iqtisodiyotni liberallashtirish va ishbilarmonlik muhitini yaxshilash bo‘yicha qator islohotlarni amalga oshirmoqda, bu esa o‘rtada mamlakatga ishonchni oshirdi. xorijiy investorlar.
2. Geografik joylashuvi: O‘zbekiston strategik jihatdan Markaziy Osiyoning markazida joylashgan bo‘lib, Xitoy, Rossiya va Yevropa kabi yirik bozorlarga chiqish imkoniyatiga ega. Mamlakatda rivojlangan transport infratuzilmasi, jumladan, zamonaviy aeroportlar, temir yo‘llar va avtomobil yo‘llari mavjud bo‘lib, bu uni logistika va transportga tayanadigan korxonalar uchun jozibador joyga aylantiradi.
3. Tabiiy resurslar: O'zbekiston tabiiy resurslarning, jumladan, oltin, mis, uran va tabiiy gazning katta zahiralariga ega. Bu mamlakatda iqtisodiy o‘sishni ta’minlash salohiyatiga ega bo‘lgan tog‘-kon sanoati va energetika sohalariga investitsiyalarni jalb qildi.
4. Inson kapitali: O‘zbekistonda katta va yaxshi ma’lumotli ishchi kuchi mavjud bo‘lib, savodxonlik darajasi 99% dan ortiq. Hukumat ishchi kuchining malakasini oshirish va jahon bozorida raqobatbardoshligini oshirish uchun ta’lim va kasb-hunar ta’limi dasturlariga sarmoya kiritmoqda.
5. Iqtisodiyotni diversifikatsiya qilish: O'zbekiston hukumati o'z iqtisodiyotini paxta va tabiiy resurslarga an'anaviy bog'liqlikdan uzoqlashtirishga harakat qilmoqda. Bu axborot texnologiyalari, turizm va qishloq xo‘jaligi kabi noan’anaviy tarmoqlarga sarmoya kiritishni rag‘batlantirishni o‘z ichiga oldi.
Umuman olganda, bu omillar O‘zbekistonga investitsiyalarning o‘sishiga yordam berdi va uni xorijiy investorlar uchun jozibador manzilga aylantirdi. Biroq, korrupsiya, byurokratik qog‘ozbozlik, huquq tizimidagi shaffoflikning yo‘qligi kabi hal etilishi kerak bo‘lgan muammolar hamon mavjud. Hukumat ushbu muammolarni hal qilish va mamlakatning investitsiyalar uchun raqobatbardosh va jozibador joy bo‘lib qolishi uchun islohotlarni davom ettirishi kerak.

5. Bugungi kunda O‘zbekiston Jahon banki, Osiyo taraqqiyot banki, Islom taraqqiyot banki, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Osiyo infratuzilma investitsiyalari banki kabi yirik xalqaro moliya institutlari va tashkilotlari bilan yaqin hamkorlikni yo‘lga qo‘ygan.
2022-yilga kelib, mamlakat iqtisodiyotiga investitsiya kiritgan mamlakatlar soni 50 dan ortdi. Ularning orasida Rossiya, Xitoy, Turkiya, Germaniya, Janubiy Koreya kabi mamlakatlar yetakchilik qilmoqda.
Mamlakatga kiritilayotgan xorijiy investitsiyalar va kreditlar hajmi 2017-yilda 3,3 milliard dollarni tashkil etgan bo‘lsa, 2022-yil yakunida ushbu ko‘rsatkich uch barobar ortib, 9,8 milliard dollarga yetdi.
Buning natijasida xorijiy investitsiyalar va kreditlarning jami investitsiyalardagi ulushi 23,8 foizdan 40,5 foizgacha ortdi.
Shu bilan birga, to‘g‘ridan to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar va kreditlar hajmi 2017-yilda 2,5 milliard dollarni tashkil etgan bo‘lsa, 2022-yilga kelib 3,4 barobar oshib 8,5 milliard dollarga yetdi. Ularning jami investitsiyalardagi ulushi esa 17,7 foizdan 35,4 foizgacha oshdi.
Xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxona va tashkilotlar soni ham yil sayin ortib bormoqda: 2017-yida 5,5 mingtani tashkil etgan bo‘lsa, 2022-yilga kelib ularning soni 15,8 mingtaga yetdi. Buning 6,4 mingtasi qo‘shma korxona, 9,3 mingtasi to‘liq xorijiy korxona hisoblanadi.
Chet el kapitali ishtirokidagi korxonalarning 30,5 foizi savdo, 27,5 foizi sanoat, 8 foizi qurilish, 4,8 foizi qishloq xo‘jaligi, 4,1 foizi yashab turish va ovqatlanish muassasalari, 2,9 foizi saqlash va tashish, 4,8 foizi aloqa va axborot yo‘nalishlarida, 17,4 foizi boshqa sohalarda faoliyat yuritmoqda.
O‘zbekiston so‘nggi yillarda o‘sish va rivojlanish uchun muhim salohiyatni taqdim etuvchi bir necha muhim tarmoqlarga e’tibor qaratgan holda xorijiy sarmoyalarni faol ravishda izlamoqda. Bu tarmoqlarga qishloq xoʻjaligi, energetika, ishlab chiqarish, infratuzilma va xizmatlar kiradi. Quyida ba'zi statistik ma'lumotlar bilan ushbu sektorlarning umumiy ko'rinishi:
1. Qishloq xoʻjaligi: Oʻzbekiston qulay iqlim va boy tabiiy resurslarga ega keng qishloq xoʻjaligi sohasiga ega. Hukumat bog‘dorchilik, paxta va g‘alla yetishtirishga alohida e’tibor qaratgan holda sohani modernizatsiya qilish va unumdorligini oshirishga qaratilgan. 2020-yilda mazkur tarmoq mamlakat yalpi ichki mahsulotining 27,5 foizini tashkil etdi va 5,5 milliard dollarlik investitsiyalar jalb etildi.
2. Energetika: Oʻzbekiston tabiiy resurslarga, jumladan neft, gaz va koʻmirga boy. Hukumat qayta tiklanuvchi energiya manbalari va energiya samaradorligini oshirishga alohida e’tibor qaratgan holda sohani rivojlantirish va xorijiy sarmoyalarni jalb qilish bo‘yicha ishlarni amalga oshirmoqda. 2020-yilda mazkur tarmoq mamlakat yalpi ichki mahsulotining 14,6 foizini tashkil etdi va 3,3 milliard dollarlik investitsiyalar jalb etildi.
3. Ishlab chiqarish: O‘zbekistonda turli xil ishlab chiqarish sektori mavjud bo‘lib, asosiy e’tibor to‘qimachilik, oziq-ovqat sanoati va qurilish materiallari ishlab chiqarishga qaratilgan. Hukumat sanoat parklari va maxsus iqtisodiy zonalarga alohida e’tibor qaratgan holda sohaning raqobatbardoshligini oshirish va xorijiy sarmoyalarni jalb etish bo‘yicha ishlarni amalga oshirmoqda. 2020-yilda mazkur tarmoq mamlakat yalpi ichki mahsulotining 22,6 foizini tashkil etdi va 2,2 milliard dollarlik investitsiyalar jalb etildi.
4. Infratuzilma: O‘zbekiston so‘nggi yillarda infratuzilmaga katta sarmoya kiritmoqda, asosiy e’tibor transport, aloqa va kommunal xizmatlarga qaratilmoqda. Hukumat infratuzilma loyihalariga xorijiy sarmoyalarni jalb etish bo‘yicha ishlarni amalga oshirib, bunda davlat-xususiy sheriklikka alohida e’tibor qaratilmoqda. 2020-yilda mazkur tarmoq mamlakat yalpi ichki mahsulotining 6,4 foizini tashkil etdi va 4,3 milliard dollarlik investitsiyalar jalb etildi.
5. Xizmatlar: Oʻzbekistonda turizm, moliya va axborot texnologiyalariga eʼtibor qaratilayotgan jadal rivojlanayotgan xizmatlar sohasi mavjud. Hukumat ishbilarmonlik muhitini yaxshilash va inson kapitalini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratgan holda sohaning raqobatbardoshligini oshirish va xorijiy sarmoyalarni jalb etish bo‘yicha ishlarni amalga oshirmoqda. 2020-yilda mazkur tarmoq mamlakat yalpi ichki mahsulotining 27,7 foizini tashkil etdi va 2,8 milliard dollarlik investitsiyalar jalb etildi.
Umuman olganda, ushbu tarmoqlar o‘sish va rivojlanish uchun katta salohiyatga ega va hukumatning xorijiy sarmoyalarni jalb qilish borasidagi sa’y-harakatlari o‘z samarasini bermoqda. Oʻzbekiston Davlat statistika qoʻmitasi maʼlumotlariga koʻra, 2020-yilda mamlakatimizga kiritilgan toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalar oʻtgan yilga nisbatan 26 foizga koʻp, 5,5 milliard dollarni tashkil etdi.

Xulosa
O‘zbekistonda investitsiyalarning tarmoqlari va hududiy tarkibi mavzusiga bag‘ishlangan Mustaqil ishimda mamlakatga investitsiyalarni jalb etuvchi asosiy tarmoqlar va bu investitsiyalarning geografik taqsimoti chuqur tahlil qilingan. Mustaqil ishi O‘zbekistonda investitsiyalarning o‘sishiga hissa qo‘shgan turli omillar, jumladan, davlat siyosati va qoidalari, siyosiy barqarorlik, geografik joylashuv, tabiiy resurslar, inson kapitali va iqtisodiyotning diversifikatsiyasi ko‘rib chiqiladi. Mustqil ishida O‘zbekiston sarmoya kiritish uchun jozibador joy bo‘lib qolishi uchun hal qilinishi kerak bo‘lgan ba’zi muammolar ham ko‘rsatilgan. Tahlil statistik ma'lumotlar va O'zbekistondagi investitsiyalarning tendentsiyalari va dinamikasini aks ettiruvchi misollar bilan tasdiqlangan. Kurs ishi siyosatchilar va investorlar uchun O‘zbekiston iqtisodiyotining kuchli tomonlaridan qanday foydalanish va mamlakatga sarmoya kiritishga to‘sqinlik qilishi mumkin bo‘lgan muammolarni hal qilish bo‘yicha tavsiyalar berish bilan yakunlanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati
1.Mamatov B, Xo’jamqulov D, Nurbekov O Investitsiyalarni tashkil etish va moliyalashtirish,/ darslik, Toshkent:2014
Internet saytlari:
2.Lex.uz
3.Daryo.uz
4.Gazata.uz