Mavzu: O’zbekistonga kiritilayotgan investetsiyalarning tarmoqlar va hududiy tarkibi Reja: Kirish Asosiy qism

Mavzu: O’zbekistonga kiritilayotgan investetsiyalarning tarmoqlar va hududiy tarkibi

Reja:
Kirish
Asosiy qism
1.Investitsiyalar ta'rifi va ularning iqtisodiy rivojlanishdagi roli
2. Oʻzbekistonda investitsiyalarni jalb qiluvchi asosiy tarmoqlarga umumiy nuqtai nazar.
3. O‘zbekistondagi investitsiyalarning geografik taqsimoti.
4. Oʻzbekistonda investitsiyalarni shakllantiradigan davlat siyosati va qoidalari.
5. O‘zbekistonda sarmoya kiritishdagi muammolar va imkoniyatlar
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati

Kirish
Investitsiyalar iqtisodiy rivojlanishning muhim omili hisoblanadi, chunki u innovatsiyalar, samaradorlik va o'sish uchun zarur bo'lgan resurslarni ta'minlaydi. 35 milliondan ortiq aholiga ega Markaziy Osiyo davlati Oʻzbekistonda soʻnggi yillarda hukumatning iqtisodiy islohot va modernizatsiyani ragʻbatlantirish borasidagi saʼy-harakatlari tufayli xorijiy va mahalliy sarmoyalarning oʻsishi kuzatilmoqda. O‘zbekistonda investitsiyalarning tarmoqlari va hududiy tarkibi murakkab va dinamik bo‘lib, davlat siyosati, bozor talabi, texnologik innovatsiyalar va mintaqaviy nomutanosiblik kabi bir qator omillar bilan shakllanadi.
Ushbu kurs ishi O‘zbekistonda amalga oshirilgan investitsiyalarning tarmoqlari va hududiy tarkibini chuqur tahlil qiladi. Kurs ishi mamlakatga investitsiyalarni jalb qiluvchi asosiy tarmoqlar, jumladan energetika va energetika, togʻ-kon va metallar, qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlash, ishlab chiqarish va sanoat hamda turizm va moliya kabi xizmatlarni oʻrganadi. Biz har bir sektordagi investitsiyalar tendentsiyalari va naqshlarini ko'rib chiqamiz va investitsiyalarning harakatlantiruvchi omillarini, shu jumladan hukumat siyosati va bozor talabini baholaymiz.
Bundan tashqari, biz O‘zbekistondagi investitsiyalarning hududiy tarkibini, jumladan, investitsiyalarning mamlakat bo‘ylab geografik taqsimlanishini tahlil qilamiz. Biz investitsiya oqimini shakllantirishda infratuzilma va transportning rolini, siyosiy va ijtimoiy omillarning investitsiya qarorlariga ta'sirini ko'rib chiqamiz. Shuningdek, biz Oʻzbekistonning asosiy sarmoyaviy yoʻnalishlari, jumladan, Toshkent, poytaxt va asosiy biznes markazi, viloyat markazlari va sanoat klasterlari, erkin iqtisodiy zonalar va maxsus iqtisodiy zonalarni oʻrganamiz.
Kurs ishi, shuningdek, O‘zbekistonda investitsiyalarni shakllantiruvchi davlat siyosati va qoidalarini, jumladan, investitsiyalarni rag‘batlantirish choralari, investitsiyalarni himoya qilish va xorijiy investorlar uchun kafolatlar, investitsion va tadbirkorlik faoliyatining huquqiy va me’yoriy asoslarini o‘rganadi. Biz O‘zbekistonga investitsiyalarni jalb qilish va ushlab turishda ushbu siyosatning samaradorligini baholaymiz.
Nihoyat, biz O‘zbekistonda investorlar duch keladigan muammolar va xavflarni, masalan, korrupsiya, byurokratik qog‘ozbozlik, huquqiy va tartibga soluvchi noaniqliklar, bozor raqobatini baholaymiz. Biz, shuningdek, O‘zbekistonga sarmoya kiritish imkoniyatlari va salohiyatini, jumladan, foydalanilmagan bozor salohiyati, qulay demografik va mehnat bozori sharoitlari, mintaqaviy integratsiya va savdoni kengaytirish imkoniyatlarini o‘rganamiz.
Umuman olganda, ushbu kurs ishi talabalarga O'zbekistonga kiritilayotgan investitsiyalarning tarmoqlari va hududiy tarkibi haqida har tomonlama va batafsil tushuncha berishga qaratilgan. Mamlakatning turli sektorlari va mintaqalaridagi investitsion modellarni o‘rganish orqali talabalar investitsiyalarning harakatlantiruvchi omillari, hukumat siyosati va qoidalarining samaradorligi hamda O‘zbekistonda barqaror va inklyuziv investitsiyalar uchun muammolar va imkoniyatlar haqida nozik tushunchaga ega bo‘ladilar.


1.Investitsiya milliy iqtisodiyotda nisbatllil yangi tennin hisoblanadi. Investitsiya 1 (lot. investio - 0' rash) - iqtisodiyotni rivojlalltirish maqsadida o'z mamlakatida yoki xorijda turli tarmoqlarga, ijtimoiy-iqtisodiy dasturlarga, tadbirkorlik loyihalariga uzoq muddatli kapital kiritish (qo 'yish) dir. An'anaviy tarzda iuvcstitsiya deganda kelgusida ko'zda tutilgan daromadlami olish maqsadida hozirda aniq iqtisodiy loyihalami amalga oshirish tushuniladi. Investitsiya mohiyatiui tavsiflashdagi bunday yondashuvga milliy, shu bilan birga, xorijiy iqtisodiy adabiyotlarda birlamclti e'tibor beriladi.
Investitsiyalaming iqtisodiy mohiyati va mazmuni to'g'risida iqtisodchi olimlar o'rtasida xilma-xil qarashlar va flkrlar mavjud. Bu so'zning ham keng ma'nosidan, ham tor ma'nosidan foydalanish mumkin. «lnvestitsiya» tushunchasining ma'no-mazmuniga hozirgacha yakuniy bir ta'rif berilmagan va iqtisodiy fanning turli sohalarida invcstitsiyaning maqsadi, vazifalari, manbasi, mablag' kiritish sohalari va obyektlarining xususiyatlaridan kelib chiqib turlicha ta'rif berilmoqda. Investitsiyaning mazmuni 1998-yil 24-dekabrda qabul qilingan O'zbekiston Respublikasiniug «Investitsiya faoliyati to'g'risida»gi qonunida:”Iqtisodiy va boshqa faoliyat obyektlariga kiritiladigan moddiy va nomoddiy ne'matlar hamda ularga doir, fatida ta'riflanadi.”
Investitsiya deganda kelajakdagi foydani kutish bilan loyiha yoki harakatlar uchun moliyaviy resurslar, vaqt va kuch sarflash harakati tushuniladi. Iqtisodiy rivojlanish sharoitida investitsiyalar o'sish va taraqqiyotni rag'batlantirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi.
Investitsiyalar turli shakllarda bo'lishi mumkin, jumladan, to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar (TDI), ichki investitsiyalar, davlat investitsiyalari, xususiy investitsiyalar va portfel investitsiyalari. Bu investitsiyalar infratuzilma, ishlab chiqarish, qishloq xo‘jaligi, energetika, texnologiya va xizmat ko‘rsatish kabi ko‘plab sohalarga kiritilishi mumkin.
Investitsiyalar iqtisodiyotni rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga ega, chunki u yangi korxonalarni tashkil etish, mavjudlarini kengaytirish, yangi mahsulotlar va xizmatlarni ishlab chiqish uchun zarur bo'lgan resurslarni ta'minlaydi. Investitsiyalar ish o‘rinlari yaratish, mehnat unumdorligini oshirish, raqobatbardoshlikni oshirish va turmush darajasini oshirishga yordam beradi. Shuningdek, u inson kapitalini rivojlantirish, texnologik innovatsiyalar, infratuzilma va davlat xizmatlarini yaxshilashga hissa qo‘shadi.
Bundan tashqari, investitsiyalar bilim va texnologiyalarni uzatish, tadbirkorlikni rag'batlantirish, ta'minot zanjirlari va tarmoqlarini rivojlantirish kabi ijobiy ta'sirga olib kelishi mumkin. Investitsiyalar, shuningdek, moliya sektorining rivojlanishiga, jamg'arma va kapitalni safarbar etishga yordam berishi mumkin.
Biroq, investitsiyalar bozorning o'zgaruvchanligi, siyosiy beqarorlik, huquqiy va tartibga soluvchi noaniqliklar, ijtimoiy va atrof-muhit ta'siri kabi xavf va qiyinchiliklarni ham olib kelishi mumkin. Shu sababli, barqaror va inklyuziv iqtisodiy rivojlanishni ta'minlash uchun investitsiya siyosati va qoidalarini puxta ishlab chiqish va amalga oshirish kerak.
Umuman olganda, investitsiyalar iqtisodiy rivojlanishning muhim tarkibiy qismi bo'lib, o'sish, innovatsiyalar va taraqqiyot uchun zarur resurslarni ta'minlaydi.
2. Bugungi kunda O‘zbekiston Jahon banki, Osiyo taraqqiyot banki, Islom taraqqiyot banki, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Osiyo infratuzilma investitsiyalari banki kabi yirik xalqaro moliya institutlari va tashkilotlari bilan yaqin hamkorlikni yo‘lga qo‘ygan.
2022-yilga kelib, mamlakat iqtisodiyotiga investitsiya kiritgan mamlakatlar soni 50 dan ortdi. Ularning orasida Rossiya, Xitoy, Turkiya, Germaniya, Janubiy Koreya kabi mamlakatlar yetakchilik qilmoqda.
Mamlakatga kiritilayotgan xorijiy investitsiyalar va kreditlar hajmi 2017-yilda 3,3 milliard dollarni tashkil etgan bo‘lsa, 2022-yil yakunida ushbu ko‘rsatkich uch barobar ortib, 9,8 milliard dollarga yetdi.(1-rasm) 
Buning natijasida xorijiy investitsiyalar va kreditlarning jami investitsiyalardagi ulushi 23,8 foizdan 40,5 foizgacha ortdi.