Mavzu: Pul haqidagi turli XIL nazariyalar va hozirgi zamon pulining tabiati

Mavzu:Pul haqidagi turli xil nazariyalar va hozirgi zamon pulining tabiati
Kirish

1. 
   Pul haqida turli xil nazariyalar va uning turlari.
   
2. 
   O’zbekiston Respublikasida pul tizimi va amalga oshirilgan pul islohotlari
   
3. 
   Pulning qadrini mustahkamlashga qaratilgan chora tadbirlar
   

Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

Kirish
Biz bu kurs ishida pulning kelib chiqishi va vazifalari, pul haqida turli xil nazariyalar va uning turlar, pulga talab va taklif, O’zbekiston Respublikasida pul tizimi va amalga oshirilgan pul isloxotlari, pulning qadrini mustahkamlashga qaratilgan chora tadbirlar haqida ma’lumot berdik.
Pul-bu shundаy maxsus tovаrki, u bоshqа tоvаrlаr uchun umumiy ekvivаlent vаzifаsini bаjаrаdi. Pul umumiy tоvаrlаrni аyirbоshlаshdа аsоsiy vazifаsini bаjаrаdi. Qаdimdа pul vаzifаsini turli xil tоvаrlаr bаjаrgаn, mаsаlan, chоrvа mоllаri, mоl terilаri, bоltа vа bоshqаlаr. Keyinchаlik pul vаzifаsini qimmаtbаhо metаllаr bаjаrgаn, chunki ulаr о’zini sifаtini yо’qоtmаydi vа pul о’rnini bоsishdа judа qо’l kelgаn. Pul оddiy mаhsulоt bо’lib qоlmаy hаmmа tоvаrlаrni xаrid etish vоsitаsi bо’lib xizmаt qilаdi¹.
Pul bozor aloqalarining hammabop va universal iqtisodiy vositasidir. Biz bilamizki bozor ishtirokchilarining hammasi puldan foydalanadi. Resurslarni sotganda, firmalar tovar sotib olganda, davlat soliq undirganda puldan foydalaniladi Shu puldan xonadonlar bozoridan istemol tovarlari sotib olinadi, firmalar resurslar oladi, soliq, badal va qarz kabi majburiyatlarni pul orqali to’lanadi. Xullas, pulsiz hech bir ish bitmaydi, hech kimning hojati chiqmaydi. Pul moliyaviy aktivlardan biri, boshqasi esa aksiya, obligatsiya va sertifikatlar. Biroq pul shunday aktivki, unga to’lov vositasi sifatida hamma vaqt xohlagan tovarlarni va xizmatlarni sotib olish mumkin. Boshqa aktivlar vositasida esa bu ishni bajarib bo'lmaydi.
O`zbekiston Respublikasining zamonaviy pul tizimi 1994-yil 1-iyulda milliy valyuta muomalaga kiritilgandan so`ng shakllandi. Chunki milliy valyuta har qanday mamlakat pul tizimining asosiy elementi hisoblanadi. O`zbekiston Respublikasi Markaziy banki to`g’risidagi qaroriga muvofiq O`zbekiston Respublikasi Markaziy banki pul massasining o`sishini nazorat qiladi.

Bunga bozorni raqobatdosh mahsulotlar bilan to’ldirish va zarur ehtiyojlar hosil qilish orqali erishiladi. So’mning barqarorligini ta’minlashda undan ehtiyotkorona va tejab, tergab foydalanish, ishlab chiqarishga sarflangan mablag’larning eng ko’p samara berishiga, olingan kreditlarning o’z vaqtida qaytarilishiga erishish muhim o’rin tutadi.
Pul – bozor aloqalarining hammabop va universal iqtisodiy vositasidir. Shuning uchun ham pulning kelib chiqishi, mazmuni, tabiatini o’rganish, vazifalarini tadqiq etish, pul nazariyalarini tahlil qilish ham nazariy, ham amaliy ahamiyatga ega. O’z evolyutsiyasi jarayonida pul maxsus tovar shaklida bosib o’tgan yo’li, shakllari odamlar o’rtasidagi iqtisodiy munosabatlar rivojlanishini namoyon etadi va turli tarixiy davrlarda mazkur munosabatlar qay darajada bo’lganligini ifodalab beradi².
So'nggi ellik yillikda pul shakllarining jadal rivojlanishi kuzatildi. To'lov tizimlari ishtirokchilarining bir tomondan to'lovlarni boshqarish tizimini ratsionalizatsiya qilish istagi va XX asrning 70-yillari o'rtalarida boshlangan elektron hisoblash mashinalarining kredit tashkilotlari faoliyatiga jadal joriy etilishi, boshqa tomondan, naqd pulsiz qog'oz kredit pullarini naqd pulsiz elektron kredit pullari yani bank depozitlari, plastik kartalar bilan almashtirish jarayonining boshlanishiga yordam berdi.
Pul ko'pincha bozor tili deb ataladi, chunki ular orqali tovarlar va resurslar aylanishi amalga oshiriladi. Iste'molchilar bozorda ishlab chiqaruvchilar tomonidan sotiladigan mahsulotlarni sotib olishadi, bu esa o'z navbatida aholidan
olingan resurslar uchun pul to'laydi. To'g'ri tashkil etilgan va aniq faoliyat ko'rsatayotgan pul tizimi milliy ishlab chiqarish barqarorligini ta'minlash, narxlarning to'liq bandligi va barqarorligini ta'minlashda muhim ahamiyat kasb etmoqda. Bundan tashqari, pul tizimining qanday ishlashi mamlakatning iqtisodiy rivojlanishining barqarorligiga bog'liq.
Natijada, hozirgi bosqichda pul funksiyalarini aniqlash va rivojlantirish muammosi o'z ahamiyatini yo'qotmaydi, chunki ko'pchilik uchun ular asosiy qiymat o'lchovidir. Pul har doim boshqa har qanday mahsulot, xizmat, ish, moddiy bo'lmagan tovarlar uchun almashtirilishi mumkin bo'lgan umumiy ekvivalentdir va bozor almashinuvi jarayonini qulay holga keltiradigan vositachi sifatida ishlatiladi.
Zamonaviy sharoitda odamlar kundalik hayotida, korxonalar, davlat va boshqa organlar faoliyatida, iqtisodiy faoliyatning turli sohalarida puldan quyidagi maqsadlarda foydalanadilar.
-tovarlar va xizmatlar narxini aniqlash va sotish;
-ishlab chiqarish xarajatlarini va foyda miqdorini aniqlash;
-ish haqi;
-byudjetlarni tuzish va ijro etish;
-kredit va hisob-kitob operatsiyalarini amalga oshirish;
-qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalarni amalga oshirish;
-jamg'arma va mablag' sifatida to'plash;
-ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etadigan narsalar resurslarhajmini baholash.