Mavzu: qishloq xo`jaligida menejment qonunlari va tamoyillari

A.Fayol boshqaruvchining korxonada bajariladigan barcha funksiyalarini quyidagi olti guruhga bo'lgan:

• A.Fayol boshqaruvchining korxonada bajariladigan barcha funksiyalarini quyidagi olti guruhga bo'lgan:
• • texnik (ishlab chiqarish, yasash, qayta ishlash);
• • tijorat (sotib olish, sotish, almashtirish);
• • moliyaviy (kapital topish, uni boshqarish);
• • himoyalash (mulkni va shaxsni himoyalash);
• • hisob-kitob (muvozanat, sarflar, statistika).
• • m a’muriy (ish olib borish, tashkil qilish, farmon chiqarish va nazorat).
• A.Fayol boshqarishning umumiy funksiyalarini turkumlashda yagona muallif hisoblanadi. A.Fayolning fikricha, m a’muriy funksiya korxona rahbari zimmasidagi eng katta o'rinni egallovchi majburiyatdir.
• U rahbarning predmeti sifatida quyidagilarni bildirgan:
• — oldindan ko'ra bilish (kelajakni o'rganish va harakat yaratish);
• — tashkil qilish (korxonaning moddiy-texnika bazasini yaratish):
• — farmon berish (korxona xodimlarini harakatga keltirish);
• — tartibga keltirish (barcha jarayonlarni, harakat va intilishlami birlashtirish);
• — nazorat qilish (qonun-qoidalarga, chiqarilgan farmonlarga rioya qilinishini kuzatish).
• Menejmentning funksiyalarini turkumlash muammosiga bildirilgan fikr-mulohazalar tahlili quyidagi asosiy xulosalami chiqarishga imkon yaratadi:
• — menejer tomonidan maqbul qarorlar ishlab chiqiladi;
• — korxona taraqqiyotini ta’minlaydigan buyruqlar chiqariladi va bajaruvchilarga yetkaziladi;
• — mehnat samarali tashkil qilinadi va tartibga solib boriladi;
• — qabul qilingan qarorlar bajarilishi nazorat qilinadi.

Menejment jarayoni, eng avvalo, uning oliy maqsadini aniqlashdan

• Menejment jarayoni, eng avvalo, uning oliy maqsadini aniqlashdan
• va shu bilan birga, uni amalga oshirishni zaruriy harakatlar dasturini
• ishlab chiqishdan boshlanadi. M a’lumki, rejalashtirish boshqarishning
• asosiy funksiyalaridan biri hisoblanadi. Rejalashtirish, eng avvalo,
• kelajakni belgilash, samaradorlikni oshirishning istiqbolli yo'nalishlarinitanlashdir. Qarorlarning eng maqbul variantlarmi ishlab chiqish va
• ularni amalga oshirishni ta ’minlashdan iboratdir.

Hozirgi vaqtda rejalashtirishnirtg muhim yo‘nalishi kelajakni bashorat qilishdir. Kelaaakni bashorat qihsh iqtisodiy matematik usullar yordamida matematik
modellashtirish orqali amalga oshiriladi.Menejmentning tashkil etish funksiyasi qo‘yilgan maqsadlarga muvofiq ishlab chiqarish uchun zarur bo'lgan moddiy-texnika bazasini yaratish, boshqaruv apparatining maqsadga muvofiq tashkiliy tarkibini aniqlash, zarur me’yoriy hujjatlami ishlab chiqish va joriy etish, yangi
standartlar, boshqaruv bo‘linmalari to ‘g‘risidagi qoidalar, vazifaviy yo‘riqnomalar tayyorlash va boshqalami o‘z ichiga oladi. Tashkil etish funksiyasi korxonada bo‘limlar faoliyatining tarkibiy-tashkiliy bog‘lanishiga belgilangan rejalami m a’lum tartib asosida bajarilishini ta’minlaydi. Boshqacha qilib aytganda, korxonada barcha jarayonlamingbirligini ta ’minlab, yagona maqsadga birlashtiradi. Menejmentning muvofiqlashtirish funksiyasi belgilangan dastumi yoki maqsadga muvofiq rejani amalga oshishini, ishlab chiqarish
jarayonlarining bir m e’yorda borishini ta ’minlaydi va o ‘rnatilgan m e’yordan og‘ishini bartaraf etadi. Bu korxonada zaruriy tartiblilik va barqarorlik holatini o ‘matadi. Ishlab chiqarishning taraqqiy etishi bilan boshqaruvchi va boshqariluvchi tizimlar o'rtasidagi aloqalar har doim bir m e’yorda davom etm aydi. Bo‘lim larning vazifaviy majburiyatlarini to ‘liq bajarilmasligi natijasida o‘zaro aloqalarda uzilishlami, jarayonlarda og‘ishlami vujudga keltiradi. Bu masalalar muvofiqlashtirish funksiyasi orqali yechiladi. M uvofiqlashtirish
funksiyasi bozor iqtisodiyotiga o‘tish sharoitida katta ahamiyatga ega.Unga ishlab chiqarish ko‘lami oshgan, murakkablashib borayotgan iqtisodiy aloqalar vujudga kelgan sari katta talab qo‘yilmoqda. Menejmentning muvofiqlashtirish funksiyasi orqali korxonaning dinamikasini, boshqaruv tizimini turh qism va bo'linmalari bilan aloqasini bir tekishgi ta ’minlanadi.
Menejmentning nazorat qilish funksiyasi vazifasi amalda belgilangan topshiriqlaming bajarilishini, ishlab chiqarishning bir me’yorda davom etishini kuzatish, uzihsh holatlarni, o ‘matilgan talablardan og‘ish sabablarini aniqlash, bartaraf etish, ularni oldindan bilish va ogohlantirish, ishlab chiqarishning barqarorligini ta’minlashdir. 0 ‘zining mohiyatiga ko‘ra nazorat funksiyasi universal hisoblanadi, chunki, korxona funksiyasining barcha bo‘g‘inlari va boMinmalariga (texnologik jarayonlam ing nazorati, texnik hujijatlar holatini nazorat qilish, mahsulot sifatini nazorat qilish va hokazo) kirib boradi va menejmentning boshqa funksiyalari bilan yaqin bog'langan bo‘ladi. Shunday
qilib, menejmentning nazorat funksiyasi korxona faoliyatining haqiqiy holatini o‘matilgan talablardan og'ishidan doimo xabardor bo'lib turish imkonini beradi.
Xulosa qilib aytganda, menejmentning funksiyalari bir-biri bilan uzviy bog‘langan bo'lib, korxonaning mahsulot ishlab chiqarish hajmini ko'paytirish, samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.
Qonun — falsafiy kategoriya bo'lib, borliq voqealarning barqaror, takrorlanuvchan aloqasi va munosabatini, hodisalar yuz berishining aniq tartibda bo'hshiga olib keluvchi tomonlarini aks ettiradi. Qonunlami bilish rivojlanishning obyektiv yo'nalishlarini aniqlash, amaliy vazifalarni hal etish imkonini beradi.