Mavzu: Qor va ko‘chkilardan himoyalash inshootlari
Download 1.5 Mb. Pdf ko'rish
|
1 2
Bog'liq4 tasi
|
MAVZU: QOR VA KO‘CHKILARDAN HIMOYALASH INSHOOTLARI Jizzax Politexnika institute transport fakulteti 111-21 Guruh talabasi Oqilova Ruxsoraning Аvtomobilь yullarini kurish va loyixalash fannidan tayyorlagan slaydi REJA: • 1. Yo’llarni joylashuviga qarab qor ko’rkisidan himoyalash usullari. • 2. Yo’llarni rekonstruktsiya qilish • 3. Qor saqlash qurilmalari • Yo‘llarning joylashtirilgan qismlari qor ko‘chkisidan uch yo‘l bilan himoya qilinishi mumkin: 1. qor bo‘roni bilan olib borilgan qorni yo‘lga yaqinlashtiring va yo‘l uchun xavfsiz masofada yoki oldindan tayyorlangan joyda qor qatlamlarining shakllanishiga sabab bo‘ladi; 2. yo‘lda qor oqimining tezligini oshirish va yo‘lda 89 qor qatlamlarini oldini olish; 3. yo‘lni maxsus tuzilmalar yordamida qordan butunlay yoping. • YO‘llarni qor ko‘chkisidan himoya qilish yoki qayd etishni kamaytirish bo‘yicha chora- tadbirlar qor ko‘chkisi paydo bo‘lishining sabablarini aniqlagandan so‘ng ishlab chiqiladi va birinchi navbatda kuchli, keyin esa boshqa joylarda (jadval. 4). Xizmat muddati davomida barcha qorlarni himoya qilish qurilmalari va qurilmalari doimiy va vaqtinchalik bo‘linadi. • Yo‘llarning qor ko‘chkilaridan va uning butun hayoti uchun yo‘lni qurish, rekonstruktsiya qilish yoki ta’mirlashda (tuproq bargining shakli va parametrlarini takomillashtirish, chuqurlikdagi yig’ma javonlarni o‘rnatish, temir-beton yoki yog’och qorni ushlab turish va qorlarni himoya qilish uchun doimiy vositalar o‘z ichiga oladi). - to‘siqlar, kanopalar, galereyalar, qor izolyatsiyalash inshootlari va boshqalar). qor ko‘chkilaridan himoya qilinadigan joylarning tartib va toifalari. • Vaqti-vaqti bilan har yili kuzda yoki qish boshida (qor shaftlari va qorli xandaklar, yog’och portativ qalqon, to‘rlar, polimer yoki qog’oz materiallaridan tayyorlangan matolar va bantlar va boshqalar) tashkil etilgan yoki o‘rnatilgan 90 himoya vositalarini o‘z ichiga oladi. Ish printsipiga ko‘ra, qorni ushlab turuvchi qurilmalar ikki guruhga bo‘linishi mumkin: uzluksiz (kar) to‘siqlar va lümenli to‘siqlar (panjara) sifatida ishlaydi. To‘siqlarning qor söndürme xususiyatlari geçirgenliği va lümenliği bilan Karakterize qilinadi. To‘siqni o‘tkazuvchanlik r=V1/V2 koeffitsienti bilan baholanadi, bu erda V1 to‘siq orqasida o‘rtacha shamol tezligi; V2- to‘siq yondashuvlarida o‘rtacha shamol tezligi. Lümenlik p=S1/S2 koeffitsienti bilan baholanadi, bu erda S1 lümen maydoni – S2-to‘siqning umumiy maydoni. Qattiq to‘siqlar uchun r= 0, p = 0 • Lümenli to‘siqda, qor birinchi navbatda, shamol tomondan 15 santimetrgacha bo‘lgan qatlam shaklida saqlanadi. Bundan tashqari, qor ko‘chkisi oqimi, lümenler orqali yuqori tezlik bilan o‘tib, shamol tezligi to‘satdan kamayib, qor parchalari paydo bo‘lgan to‘siqqa qor yog’adi. 1 dan:8 uchun 1:10, va 1 dan:9 1 uchun:kelajakda, har ikki tomon qor mil bir vaqtning o‘zida hosil bo‘lgan to‘siq to‘liq daromad, bor 12. Lümen to‘siqlarida qor qoplamining uzunligi doimiy to‘siqlardan kattaroq bo‘lgani uchun, ular ko‘proq qorni ushlab turadilar. To‘siqning to‘liq daromadida qor qoplamining hajmi W, m3/m qor kuchini himoya qilish deb ataladi: 1. Vasilev A.P. Ekspluatastiya avtomobilnыx dorog. 2 chast. M.Akademiya. 2010. 320 str. 2. Sadikov I.S., Azizov K.X., Artikov A.A. Obustroystvo i blagoustroystvo avtomobilnыx dorog. T. Shark. 2010. 340 bet. 3. Vasilev A.P. Shambar P. Poverxnostnaya obrabotka s sinxronnыm raspredeleniem materialov. (Opыt dorojnikov Franstii). M. 1999. 100 str. 4. Uplotnenie i ukladka dorojnыx materialov. Teoriya i praktika. Sankt Peterburg. 1995. 120 str. 5. MShN 24-2005. Texnicheskix pravil remont i soderjaniya avtomobilnыx dorog. GAK «Uzavtoyul» ADNII. 2007.200 str. Adabiyotlar ro’yxati REJA: • Tirgak devorlar turlari. • Yupa tirgak devorlarning turlari: • Tirgak devorni hisoblash. • Tirgak devorlar gruntyoki sochiluvchi materiallarni tegishli holatda sagʼlab turish uchun xizmat qiladi. Tirgak devorlar asosan ikki guruhga boʼlinadi: Qalin (massiv) va yupQa devorli. Qalin tirgak devorlar grunt bosimini oʼz oQirligi bilan Qaytaradi. Yupqa tirgak devorlar esa agdarilishdan yoki siljishdan sagʼlash uchun uyum gruntning ogirligi hisobiga turadi. Qalin tirgak devorlar beton, xarsang-beton (buta be- ton) va tosh-gʼishtdan, yupqa tirgak devorlar esa temirbetondan Quriladi. Temirbeton tirgak devorlar burchakli, kontroforsli, ankerli va boshqa turlarga boʼlinadi. • Temirbeton tirgak devorlarning beton yoki toshdan qurilgan devorlarga nisbatan tannarxi arzon boʼladi. Shuning uchun ham bunday konstruktsiyalar asosan yiqma temirbetonlardan tayyorlanadi. Burchakli tirgak devorlarni asosan devorning balandligi 4,5 m dan oshmagan holda qoʼllash maqsadga muvofiqdir. Bunda tirgak devorlar yaxlit blok holatida yiqma temirbetondan eni V—2...3 m boʼlgan holda tayyorlanadi. Qalin tirgak devorga grunt bosimining taʼsiri YupQa tirgak devorlarning turlari: 1— fundament plitasi; 2 — devor plitasi; 3 — kontrofos; 4 — anker tortqich. • Zaminning deformatsiyalanishi va siljishi konstruktsiyani normal sharoitda ishlashini taʼminlay olmasligi mumkin, shuning uchun ham ikkala (Q va QQ) chegaraviyholatini ikkinchi guruh boʼyicha hisoblash lozim (gf=1). Аslida zaminni ustuvorlikka (agʼdarilishga) va devorni esa mustahkamlikka birinchi chegaraviy holat boʼyicha hisoblanadi. Shuning uchun ham yuk boʼyicha ishonchlilik koeffitsienti gf: Konsolga turli tomonlardan bosim taʼsir etmogʼda va uning umumiy gʼiymati kichik boʼlgani uchun plita oldiga gʼoʼyiladigan armaturani hisoblamasa ham boʼladi. Lekinoldin qabul qilingan (xandaq toʼldirilmagan holatidagi) sterjenlarni qoldiramiz, yaʼni pastki qismida 16J14 A-QQ, AS=24,62 sm2; yuqori qismida 11J12 A-QQ, AS=12,44 sm2.Tayanch plitaning orqa tomoni 2-2 kesimida yuqoridan pastga Qarab taʼsir etuvchi bosim ADABIYOTLAR RO’YXATI • Аsqarov B.А., Nizomov Sh.R., Yermatov I.T. Proektirovanie i raschet injenernыx soorujeniy. Elektronnoe uchebnoe posobie, T., 2003. • Vaxnenko P.F., Vaxnenko V.P. Jelezobetonnыe konstruktsiy selьskoxozyaystvennыx zdaniy. Kiev, Budivelьnik, 1982. • Berger R.I. i dr. Injenernыe konstruktsii. M., 1989. • Zurnadji V.А., Nikolaev V.V. Mexanika gruntov, osnovaniya i fundamentы. M.,1987. • Karimov I.А. Barkamol avlod orzusi. T. ‖Oʼzbekiston‖ 1995. MAVZU: YARIM KO‘PRIKLAR, ESTEKADALAR REJA: • Birinchi marotaba XVIII-asr boshlarida Xitoyda piyodalar o’tishi uchun zanjir ko’rinishidagi yuk ko’taruvchi simdan oddiy osma metal ko’priklar qurilgan. Umuman ko’priksozlikda metall keng qo’lanilishi 1779-yilda boshlangan, o’handa Angilyada Severn daryosiga birinchi arkali cho’yan ko’prik qurilgan. Bu ko’prikning 32 m uzunlikka ega bo’lgan cho’yan arkasi ingichka va uzun egri chiziqli elementlardan tashkil topgan bo’lib ular ilgari yog’ochdan qurilgan arkalarga o’xshab ketgan. • Bunday ko’priklar XVIII asr oxiri XIX asr boshlarida Rossiyada qurila boshlangan. Bunday konstruktsiyalar chugunning mo’rtligi sababli va uzun elementlarning ko’ndalang kesimi kichkina bo’lganligi uchun yetarlicha puxta bo’lmagan. Shuning uchun XIX asr boshlarida, qovurg’ali bloklardan jamlangan, bir-biriga boltlar orqali maxkamlangan chugundan yasalgan arka svodli ko’priklarni keng qo’llanila bo’shlandi. Ularni tayorlashga pishiqroq va ixchamroq va mo’ntaj qilishda qulayligi aniqlandi. Muxandis S.V.Kerbedz tomonidan Neva daryosiga qurilgan ko’prik(1850 y) Chugun-po’lat konstuksiyali ko’prikning qisimlari(a,b) 1-chugun element 2-po’lat element Britaniya ko’prigini umumiy ko’rinishi va oraliq qurulmasining ko’ndalang kesimi. • Oraliq qurilmani uzaytirish xisobiga metall sarfi kamayadi, doimiy kuchlar tasiridan Qo’shni oraliq qurilma yuklanishi ko’proq yuzaga keladi, oraliq qurilmaning uzaytirilishi xisobiga Qo’shni oraliqlarning nisbiy tasiri kattalashib 80-90 % gacha yetadi. • Uzliksiz balkali qurilmalar ko’prikni ko’ndalang siljishli barpo etish va ko’prikni osib montaj qilishga imkon beradi. Uzliksiz oraliq qurilmalarni mustaxkamligi uzlikli oraliq qurilmalarnikidan katta. Uzliksiz oraliq qurilmalar avtomobillarni xarakatlanishiga qulay chunki ko’prikda uzilishlar, deformatsiyalash choklar oraliq tayanchlarda yo’qligi tufayli. • Uzliksiz oraliq qurilmalarning salbiy tomoni tayanchlarni bir xilda cho’kmasligi va issiqlik tasirida oraliq qurilmalar chekka qisimlari ko’proq siljishi xisobiga oraliq tayanchlarni maxsus qiyin turlari va deformatsiya choklarni yopish qiyin. ADABIYOTLAR RO’YXATI • Аsqarov B.А., Nizomov Sh.R., Yermatov I.T. Proektirovanie i raschet injenernыx soorujeniy. Elektronnoe uchebnoe posobie, T., 2003. • Vaxnenko P.F., Vaxnenko V.P. Jelezobetonnыe konstruktsiy selьskoxozyaystvennыx zdaniy. Kiev, Budivelьnik, 1982. • Berger R.I. i dr. Injenernыe konstruktsii. M., 1989. • Zurnadji V.А., Nikolaev V.V. Mexanika gruntov, osnovaniya i fundamentы. M.,1987. • Karimov I.А. Barkamol avlod orzusi. T. ‖Oʼzbekiston‖ 1995. REJA: • Download 1.5 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
1 2