Mavzu: Raqamli iqtisodiyotda soliq Raqamli iqtisodiyot

ifodalaydi. Ma'lumki soliqlar bevosita davlatning paydo bo'lishi bilan bogliqdir, ya'ni davlat o'zining vakolatiga

kiruvchi vazifalarni bajarish uchun moliyaviy manba sifatida soliqlardan foydalanadi. Soliqlarning amal qilishi bu ob'ektivlikdir,

chunki jamiyatni tashkil etuvchi individlarning hammasi ham real sektorda (ishlab chiqarish sohasida) faoliyat ko'rsatmaydi.

Jamiyatda boshqalar tomonidan rad etilgan yoki shugullanish iqtisodiy samarasiz bo'lgan sohalar ham mavjudki, bular soliqlarni

ob'ektiv amal qilishini talab etadi. Aniqroq qilib aytganda jamiyatni norentabel (mudofaa, meditsina, fan, maorif, madaniyat va boshq.)

va rentabel sohaga ajralishi hamda norentabel sohani moliyalashtirishni tabiiy zarurligi soliqlarni ob'ektiv amal qilishini zarur qilib

qo'yadi, vaholangki, norentabel sohaning ijtimoiy xizmatlari asosan davlat tomonidan amalga oshiriladiki, ularni moliyalashtirish usuli

sifatida yuzaga chiquvchi soliqlar ham shu tufayli bevosita davlatga tegishli bo'ladi.

Soliqlar qadimgi davrlardan e'tiboran olingan, ammo u vaqtlarda soliqlar ozod va erkin bo'lmagan

kishining belgisi bo'lib xizmat qilgan. Adam Smit (shotland faylasufi va iqtisodchisi, 1723-1790)

o'zining «Xalqlar boyligining sabablari va tabiatlari» nomli kitobida (1776) ilk bor soliq tamoyillarini

asoslab berdi, soliqlarning ahamiyatini \ritib, ularni davlatga to'lash qullik emas, balki erkinlik alomati

ekanligini asoslab berdi. N.I. Turgenev o'zining «Soliq nazariyasi tajribasi» nomli kitobida (1818yil) shuni

ta'kidlaydiki, «Bilimli bo'lishning muvaffaqiyatlari ularning xalqlar urf odatlariga foydali ta'siri darajasiga

qarab soliqlar tizimining takomillashuviga ham ta'sir etgan», «…soliqlar bilimga ega bo'lish bilan birga paydo bo'lib,

uning belgisi bo'lib qoldi. ….Soliqlarning tayinlanishi, taqsimlanishi va yigilish usuliga qarab xalq orasida tarqalgan

ma'lumotlar to'grisida; yigiladigan soliqlar miqdoriga qarab uning boyligi haqida fikr yuritish mumkin, bu bilimlilik va