Mavzu: Raqamli texnikaning asosiy elementlari

Mantiqiy elementlar bajaradigan funksiyalar. Mantiqiy funksiyalarda kirishdagi va o‘zgaruvchi qiymatlaming turli xil amallari termalar deyiladi. Kirishdagi o‘zgaruvchilar qiymatlari va logik funksiyalar qiymatlari termasi funksiyaning haqiqiylik jadvali deyiladi. Jadvaldan foydalanishning afzalligi shundaki, funksiyaning matematik yozuvi, uning tarkibini hamma vaqt ham yaqqol ko‘rsatavermaydi. Quyida asosiy funksiyalar to‘frisida bayon berilgan.

• Mantiqiy elementlar bajaradigan funksiyalar. Mantiqiy funksiyalarda kirishdagi va o‘zgaruvchi qiymatlaming turli xil amallari termalar deyiladi. Kirishdagi o‘zgaruvchilar qiymatlari va logik funksiyalar qiymatlari termasi funksiyaning haqiqiylik jadvali deyiladi. Jadvaldan foydalanishning afzalligi shundaki, funksiyaning matematik yozuvi, uning tarkibini hamma vaqt ham yaqqol ko‘rsatavermaydi. Quyida asosiy funksiyalar to‘frisida bayon berilgan.
• “VA” fimksiyasi mantiqiy ko‘paytirish yoki konyuksiya deyiladi va matematik у = Xi * x2 ko‘rinishda ifodalanadi. Bu funksiya mantiqiy elementning kirishdagi Xi va x2 signallari faqat bir vaqtda paydo bo‘lgandagina, chiqishdagi у signali fiosil bo‘lishini anglatadi

“YOKI” funksiyasi mantiqiy qo'shish yoki dizyunksiya deyiladi va matematik ifodalanishi quyidagacha: y= Xi, v, x> Bu ifoda mantiqiy elementning kirishda hech bo‘lmaganda Xj yoki x2 mavjud bo'lsa, chiqishdagi у signali paydo bo'lishini anglatadi.

Shifrator deb, xisoblashning o‘nli raqamlarini ikkilangan tizimga aylantira oladigan qurilmaga aytiladi. Quyida o‘nli va ikkili (kodli) xisoblash tizimi to‘g‘risida to‘xtalib o‘tamiz. Barcha hisoblash texnikasi, jumladan zamonaviy kalkulyator va kompyuterlarda ham boshqarish yoki xisoblash unga raqam shaklida kiritilgan axborotni qayta ishlash orqali ta’minlanadi. 0 ‘zida axborot tashiydigan raqamlar ma’lum simvolda berilib, xisoblashlar tizimini shakllantiradi. Raqam qiymati xisoblash tizimi asosi deyiladi. Ular 10И va 2 li bo‘ladi.

• Shifrator deb, xisoblashning o‘nli raqamlarini ikkilangan tizimga aylantira oladigan qurilmaga aytiladi. Quyida o‘nli va ikkili (kodli) xisoblash tizimi to‘g‘risida to‘xtalib o‘tamiz. Barcha hisoblash texnikasi, jumladan zamonaviy kalkulyator va kompyuterlarda ham boshqarish yoki xisoblash unga raqam shaklida kiritilgan axborotni qayta ishlash orqali ta’minlanadi. 0 ‘zida axborot tashiydigan raqamlar ma’lum simvolda berilib, xisoblashlar tizimini shakllantiradi. Raqam qiymati xisoblash tizimi asosi deyiladi. Ular 10И va 2 li bo‘ladi.